خونریزی مغزی به هر نوع خونریزی درون سر یا خونریزی درون جمجمه‌ای، خونریزی مغزی گفته می‌شود. خونریزی می‌تواند درون جمجمه، خارج از بافت مغزی و یا داخل آن رخ دهد. خونریزی مغزی می‌تواند در مننژ و یا بافت داخلی مغز رخ دهد. متخصصین و جراحان مغز و اعصاب، برای تشخیص و درمان خونریزی‌های مغزی ، باید ابتدا محل و علت بروز خونریزی را بیابند. به علت بعضی از عوامل خطرساز، روش‌های درمانی می‌توانند متفاوت باشند. شایع ترین دلایل خونریزی مغزی عبارت‌اند از: ضربه مغزی، فشار خون بالا، آنوریسم (گشادشدگی عروق مغزی)، ناهنجاری‌های عروق خونی، آمیلویید آنژیوپاتی، بیماری‌های خونی، بیماری‌های کبدی و تومورهای مغزی. علل خونریزی مغزی ۱- ضربه به سر: ضربه سر، شایع‌ترین علت خونریزی مغزی میان افراد کمتر از ۵۰ سال است. ۲-  آنوریسم (گشادشدگی عروق مغزی): آنوریسم حاصل ضعیف شدن و انحلال دیواره رگ خونی متورم شده است؛ که می‌تواند دچار پارگی رگ و یا خونریزی در مغز شود؛ که منجر به سکته مغزی می‌گردد. ۳- ناهنجاری‌ها و اختلالات: اختلالات رگ‌های خونی مغزی عامل خونریزی مغزی است. ناهنجاری‌های رگ‌های خونی به معنی ضعیف شدن و انحلال رگ‌های خونی درون و یا اطراف مغز است؛ که می‌تواند در بدو تولد فرد به وجود بیاید و تنها از طریق پیشرفت علائم قابل تشخیص است. ۴- فشار خون بالا: اگر تومورهای مغزی فشار زیادی به مغز وارد کنند، احتمال خونریزی مغزی وجود خواهد داشت. خونریزی درون جمجمه (اما خارج از بافت مغزی) برای درک و تشخیص انواع خونریزی‌های درون جمجمه‌ای که درون جمجمه اما خارج از غشای مغزی اتفاق می‌افتند، می‌بایست لایه‌های محافظ میان مغز و جمجمه و نیز عملکردشان را شناخت. غشا مغزی توسط سه لایه موسوم به پرده‌های مننژی (شامگان)، محافظت می‌شود. این سه لایه شامل سخت شامه، عنکبوتیه و نرم شامه است. سخت شامه از مغز و نخاع در برابر ضربات و تکان‌ها محافظت می‌کند؛ به این ترتیب که به جمجمه می چسبد و یک سیستم تخلیه وریدی کامل را ایجاد می‌کند. سخت شامه، از یک سمت به جمجمه متصل است و از سمت دیگر از طریق عنکبوتیه، به نرم شامه متصل است. عنکبوتیه ظاهر و شمایلی شبیه تار عنکبوت دارد. ساختار شبه تارعنکبوتی آن باعث می‌شود تا این لایه نسبت به سخت شامه تراکم کمتری داشته و نرم‌تر باشد. عنکبوتیه به سخت شامه و نرم شامه متصل است و کمک می‌کند تا جمجمه در فضای مغز به درستی قرار بگیرد. بین عنکبوتیه و نرم شامه فضایی وجود دارد که به آن فضای زیر عنکبوتیه گفته می‌شود؛ که در بردارنده مایع مغزی- نخاعی است. این سد خونی _ مغزی، از ورود سموم به مغز جلوگیری می‌کند.  انواع خونریزی مغزی درون جمجمه‌ای  ۱- خونریزی اپیدورال : این خونریزی بین استخوان جمجمه و خارجی‌ترین لایه مننژی یعنی سخت شامه اتفاق می‌افتد. ۲- خونریزی سابدورال: این خونریزی بین سخت شامه و لایه عنکبوتیه اتفاق می‌افتد. ۳- خونریزی زیر عنکبوتیه: این خونریزی بین غشای عنکبوتیه و نرم شامه اتفاق می‌افتد. خونریزی اپیدورال این خونریزی بین استخوان جمجمه و خارجی‌ترین لایه مننژ (سخت شامه) اتفاق می‌افتد. علل خونریزی اپیدورال معمولاً این خونریزی در پی آسیب تروماتیک و ضربه‌ای به مغز ایجاد می‌شود. شدت صدمه و درمان متناسب با آن، به شدت ضربه وارد شده به سر بستگی دارد. علائم خونریزی اپیدورال می‌توانند چند دقیقه و یا چند ساعت بعد از وقوع ضربه ، ظاهر شوند. علائم خونریزی اپیدورال شامل موارد زیر هستند: گیجی، سرگیجه، خواب آلودگی و یا داشتن سطوح مختلف هوشیاری، سردرد شدید، حالت تهوع، استفراغ، تشنج، گشادی یکی از مردمک‌ها یا هر دو مردمک، نابینایی، احساس ضعف در یکی از قسمت‌های بدن، کوتاه شدن مدت تنفس و مرگ . درمان خونریزی اپیدورال درمان بستگی به شدت خونریزی دارد و جراحان مغز و اعصاب، با توجه به نتایج سی تی اسکن و آزمایش‌های دیگر، می‌توانند بهترین توصیه‌ها را در اختیار بیمار قرار دهند. روش‌های درمان خونریزی اپیدورال می‌توانند شامل این موارد باشند: جراحی مغزی، توانبخشی و موارد دیگر. خونریزی سابدورال این خونریزی بین نرم شامه و لایه عنکبوتی اتفاق می‌افتد. شایع‌ترین علت این خونریزی، ضربه به سر است؛ اما هم‌چنین می‌تواند ناشی از عفونت مغز و یا تومور مغزی باشد. علل خونریزی سابدورال ۱- آسیب به سر (که ممکن است در تصادفات و درگیری‌های فیزیکی رخ دهد) ۲- تحلیل رفتن مغز که بیشتر در میان افراد مسن‌ شایع است. ۳- مصرف داروهای ضد انعقاد خون مثل وارفارین، آسپیرین و سایرداروهای رقیق کننده خون. ۴- نشت مایع مغزی – نخاعی علائم خونریزی سابدورال این خونریزی می‌تواند علائمی فوری از خود بروز دهد (در نوع حاد) و یا می‌تواند به آهستگی وسعت بیشتری پیدا کرده و علائم دیرتر دیده شوند. ممکن است هفته‌ها بعد از ضربه به سر و یا در صورت پارگی رگ خونی (در نوع مزمن آن)، این علائم بروز کنند. علائم خونریزی سابدورالی عبارت‌اند از: اختلال در تعادل و راه رفتن، گیجی، سرگیجه، سردرد، حالت تهوع و استفراغ، غش کردن، تشنج، بی خوابی، اختلال در تکلم، اختلال در بینایی. انواع خونریزی سابدورال فوق حاد فاز فوق حاد خونریزی سابدورالی حدوداً یک ساعت پس از وقوع خونریزی رخ می‌دهد. در تصویر سی تی اسکن، یک توده مایع که نسبتاً مشابه قشر مجاور است، دیده می‌شود.  حاد این فاز در فاصله یک تا سه روز اول خونریزی بروز می‌کند. آنچه که معمولاً در این موارد در سی تی اسکن سر دیده می‌شود، توده متراکم هلالی شکلی است. چهار ناحیه‌ای که احتمال خونریزی سابدورالی حاد در آنها وجود دارد، بر روی تحدب مغز، بین دو نیمکره مغز، بر روی چادرینه‌ی مخچه (تنتوریم) و حفره جمجمه عقبی است. تحت حاد دوره زمانی یک خونریزی سابدورالی تحت حاد، حدود سه روز الی دو تا سه هفته است.  تحت حاد هم به طور مشابهی در سی تی اسکن سر دیده می‌شود. در این نوع خونریزی، تشکیل غشایی در اطراف آن، ۴ روز بعد از خونریزی دیده می‌شود. مزمن خونریزی سابدورالی مزمن، بیشتر از سه هفته طول می‌کشد. این نوع خونریزی مغزی، بیشتر در افراد مسن با میانگین سنی ۶۳ سال رخ می‌دهد. با اینکه زمین خوردن شایع‌ترین علت بروز آن است، اما علل دیگری از جمله سو مصرف الکل، تشنج، مصرف داروهای ضد انعقاد خون و همچنین مصرف داروهای رقیق کننده خون نیز وجود دارند. تشخیص خونریزی ساب دورال بهترین روش برای تشخیص خونریزی ساب دورال، توموگرافی کامپیوتری (CT) است. از دیگر روش‌های تشخیص خونریزی ساب دورال ، می‌توان به سی تی اسکن و آزمایشات خون اشاره کرد. درمان خونریزی ساب دورال میزان مرگ و میر برای بیماران مبتلا به خونریزی ساب دورال حاد، از ۵۰ درصد تا ۹۰ درصد متغیر است. درصد قابل توجهی از این مرگ و میرها ناشی از آسیب مغزی زمینه‌ای و فشار بر مغز است که در روزهای پس از آسیب ایجاد می‌شود. تقریباً در ۲۰ تا ۳۰ درصد از بیماران، عملکرد مغز بهبود می‌یابد. تشنج بعد از عمل در این بیماران، نسبتاً شایع است.  در بیمارانی که درمان سریع دریافت می‌کنند، بزرگسالان جوان، بیماران با نمره GCS بالای۶ یا ۷ و کسانی که کوفتگی‌های مغزی متعدد یا فشار غیرقابل کنترل روی مغز ندارند، نتایج مطلوب بیشتری دیده می‌شود.  خونریزی ساب دورال بزرگتر از ۱سانتی متر، در ضخیم‌ترین نقطه معمولاً نیاز به درمان سریع جراحی دارد. خونریزی ساب دورال کوچکتر ممکن است نیازی به جراحی نداشته باشد. کرانیوتومی بزرگ و جراحی از طریق سوراخ ایجاد شده در جمجمه، اغلب برای برداشتن لخته خون ضخیم و رسیدن به محل‌های خونریزی مورد نیاز است. کوفتگی‌های مغزی زمینه ساز خونریزی  ساب دورال، اغلب در همان جراحی برداشته می‌شود. کرانیوتومی در جراحی کرانیوتومی، پزشک به منظور دسترسی به خونریزی، قسمتی از جمجمه را موقتاً برمی‌دارد. پس از انجام عمل، قسمتی از جمجمه که برداشته شده بود، به کمک پیچ‌های محکمی سرجایش قرار داده می‌شود. در طی انجام این عمل، بیمار در بیهوشی عمومی است. ایجاد سوراخ در این روش جراحی، بر روی جمجمه سوراخ کوچکی ایجاد می‌کنند. لوله‌ای از طریق این سوراخ کوچک وارد جمجمه می‌شود و خونریزی را خارج می‌کند. در بعضی از عمل‌ها، برای اینکه خونریزی مجدداً عود نکند، لوله را تا چند روز بعد از عمل جراحی، در سر نگه می‌دارند تا خون اضافی را به خود جمع کند. خونریزی اینتراسربرال (ICH) این خونریزی داخل مغز می‌باشد. از علل مهم آن، فشار خون بالا در بیماران مسن، و زائده‌های عروقی همچون آنوریسم، AVM، DAVF و Cavernous Malformation در بیماران جوان‌تر می‌باشد. خونریزی داخل تومور هم می‌تواند یکی از علل ICH شود. اگر ICH علائم‌دار یا بزرگ باشد، نیاز به جراحی دارد. خونریزی اینتراونتیکولار (IVH) این خونریزی در داخل بطن‌های داخل مغز است که معمولاً وظیفه تولید آب مغز را دارند. بنابراین IVH متابولیسم آب مغز را مختل کرده و ریسک هیدروسفالی، فشار بالای مغز، کاهش هوشیاری، کما و مرگ را دارد.  معمولاً برای درمان این بیماری از لوله‌ای که فشار مغز و خونریزی را به بیرون منتقل می‌کند استفاده می‌شود. از دلایل IVH می‌توان به فشار خون بالا در بیماران مسن، و زائده‌های عروقی همچون آنوریسم، AVM و Cavernous Malformation در بیماران جوان‌تر اشاره کرد. خونریزی زیر عنکبوتیه این نوع خونریزی بین غشای عنکبوتیه و نرم شامه رخ می‌دهد. خونریزی زیر عنکبوتیه تروماتیک خونریزی زیر عنکبوتیه تروماتیک (tSAH) معمولاً از نظر بالینی بی‌صدا هستند و بعید است که  برای رفع فشار به جراحی نیاز داشته باشند.  خونریزی زیر عنکبوتیه انوریزمیک این نوع خونریزی زیر عنکبوتیه به دلیل پارگی انوریزم می باشد. 50 درصد از بیماران قبل از رسیدن به بیمارستان فوت میکنند. از باقی بیماران تنها یک سوم به زندگی نورمال برمی گردند . این نوع خونریزی , نه تنها نیاز به درمان انوریزم را دارد بلکه تا سه هفته بعد از خونریزی, عروق مغز ریسک اسپاسم دارد. اسپاسم رگ های مغز میتواند باعث سکته مغزی شود. این نوع خونریزی ریسک هیدروسفالی را هم دارد.  پارگی حاصل از رگ مغز، همیشه یک مورد اورژانسی به شمار می رود؛ بنابراین در صورت بروز آن، حتماً به نزدیک‌ترین مرکز درمانی مراجعه شود. علائم خونریزی زیر عنکبوتیه دراغلب موارد، آنوریسم دچار پارگی نشده و بدون علامت اولیه است و طی تصویربرداری‌هایی که به علل دیگری انجام می‌شوند، مشاهده و شناسایی می‌شود. آنوریسم می‌تواند خود را در قالب این مشکلات نشان دهد: سردرد، بی حسی و یا ضعف در یک طرف صورت، مردمک گشاد شده وتغییر در وضعیت بینایی.  درمان خونریزی زیرعنکبوتیه برای درمان خونریزی زیر عنکبوتیه، در ابتدا باید علل زمینه‌ای درمان شوند؛ مثل درمان آنوریسم. خونریزی‌های درون مغزی درون بافت مغز دو نوع خونریزی می‌تواند رخ دهد: خونریزی درون مغزی و خونریزی سینوس وریدی. ۱- خونریزی درون مغزی: این خونریزی در لوب‌های مغز، پل‌های میان مغز و مخچه ایجاد می‌شود.  نام دیگر این نوع خونریزی، سکته هموراژیک (سکته خونریزی دهنده) است. ۲- خونریزی بطنی: این خونریزی در بطن مغز، بروز می‌کند. حفره‌های مغزی جایی هستند که در آن مایع مغزی – نخاعی تولید می‌شود. از آنجا که مغز نمی‌تواند اکسیژن ذخیره کند، بنابراین در این مورد وابسته به رگ‌های خونی است تا از طریق آن‌ها اکسیژن و مواد مغذی مورد نیازش را تأمین کند. وقتی یک خونریزی مغزی اتفاق بیافتد، اکسیژن دیگر نمی‌تواند به بافت مغزی دربردارنده این رگ‌های پاره برسد. انباشتگی و لخته خون ناشی از خونریزی مغزی هم می‌تواند به مغز فشار آورده و مانع رسیدن اکسیژن لازم به آن شوند. در پی بروز یک خونریزی مغزی، جلوی جریان خون درون و اطراف مغز گرفته شده و به این ترتیب اکسیژن کافی به مغز نمی‌‍رسد. اگر این وضعیت بیشتر از سه و یا چهار دقیقه به طول انجامد، سلول‌های مغزی از بین خواهند رفت و عملکردهای تحت کنترل آن‌ها نیز دچار اختلال خواهند شد. درمان خونریزی درون مغزی بهترین روش برای درمان خونریزی درون مغزی، عمل جراحی است. جراحی کرانیوتومی و ایجاد سوراخ، دو نوع جراحی هستند؛ که به منظور درمان خونریزی درون مغزی انجام می‌شوند. البته اگر خونریزی درون مغزی حاد نباشد، با استراحت کردن و مصرف دارو نیز، قابل درمان است.  در افراد مسن، پس از عمل خارج کردن خونریزی درون مغزی، ممکن است بهبودی کامل حاصل نشود و مشکلات ذهنی و جسمی، هم چنان باقی بماند.

مننژیوم مننژیوم در پوشش محافظ مغز به نام مننژ ایجاد می‌شود. مننژیوم توموری است که از لایه عنکبوتیه ( اراکنویید - Arachnoid ) منشأ می‌گیرد . مننژیوم یکی از شایع‌ترین انواع تومورهای خوش خیم مغزی است؛ که تقریباً ۲۰ درصد از کل تومورهای مغزی را تشکیل می‌دهد. مننژیوم بدخیم فقط 10 درصد از مننژیوم ها را تشکیل می دهد. علل مننژیوم در مورد علت مننژیوم بحث‌هایی وجود دارد. برخی از محققان بر این باورند که ممکن است ناشی از ناهنجاری‌های ژنتیکی یا نقص کروموزومی باشد، در حالی که برخی دیگر معتقدند که به تغییرات هورمونی و تروما مرتبط است. شایع‌ترین علائم مننژیوم در سر علائم رایج مننژیوم سر عبارت‌اند از: ۱- تشنج ۲- سردرد ۳- ضعف اندام‌ها ۴- اختلال در تکلم ۵- محدود شدن میدان دید تشخیص مننژیوم بهترین روش‌های تشخیصی مورد استفاده برای شناسایی دقیق مننژیوم عبارت‌اند از: ۱- MRI: اسکن‌های تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) با رنگ ( کانترست ) ، به طور مؤثر اکثر مننژیوم‌ها را تشخیص می‌دهند و در نمایش جزئیات مغز بهترین گزینه هستند. ۲- سی تی اسکن: گاهی اوقات یک سی تی اسکن برای ارزیابی اینکه آیا درگیری استخوان (جمجمه) وجود دارد یا اینکه آیا تومور کلسیفیه (رسوب کلسیم در بخش‌هایی از تومور) شده است، انجام می‌شود. معمولا مننژیوم ها باعث ضخامت استخوان جمجمه در محل تومور میشوند. طبقه‌بندی مننژیوم ۱- خوش‌خیم: مننژیوم خوش‌خیم با رشد بسیار آهسته، 90 درصد از کل مننژیوم‌ها را تشکیل می‌دهند. ۲- غیر معمول: مننژیوم غیر معمول ( Atypical ) رشد سریع تری در مقایسه با مننژیوم درجه یک دارد و ممکن است عود کند. ۳- آناپلاستیک: این نوع تومور از نوع بدخیم است و رشد سریعی دارد. انجام بیوپسی بافت برای تشخیص درجه تومور ضروری است. درجه مننژیوم، مسیر کامل اقداماتی را که باید برای درمان مننژیوم انجام شود تعیین می‌کند. درمان مننژیوم  تصمیم گیری در مورد اینکه آیا مننژیوم را باید درمان کرد یا نه، بر اساس عوامل متعددی است که شامل موارد زیر می‌شود (اما به آنها محدود نمی‌شود): ۱- سن ۲- علائم ۳- سلامت کلی ۴- اندازه تومور ۵- محل تومور ۶- سرعت رشد تومور به طور کلی، دو گزینه اساسی برای درمان مننژیوم وجود دارد؛ که شامل جراحی و پرتو درمانی می‌شود. جراحی مننژیوم از نسبتاً ساده تا بسیار پیچیده متفاوت است و گاهی اوقات به چندین جراح مننژیوم از تخصص‌های مختلف نیاز دارد. انواع مننژیوم مننژیوم شیار بویایی زمانی که تومور مننژیوم در شیار بویایی جمجمه ایجاد شود، علائم زیر را به همراه خواهد داشت: ۱- از دست دادن حس بویایی  ۲- تغییرات شخصیتی ۳- اختلال حافظه ۴- اختلال در حس رضایت ۵- کاهش تمرکز ۶- بی اختیاری ادرار ۷- اختلال بینایی بسیاری از علائم، ممکن است ناشی از سایر مشکلات یا شرایط سلامتی باشد و در صورت بروز این علائم، ضروری است که از پزشک مشورت گرفته شود.  مننژیوم در  (CPA) Cerebello Pontine Angle هنگامی که یک تومور مننژیوم در کنار ساقه مغز و مخچه ایجاد می‌شود، به نام مننژیوم (CPA) Cerebello Pontine Angle است. علائم مننژیوم  CP-Angle  عبارت‌اند از: ۱- از دست دادن شنوایی ۲- ضعف عضلات صورت ۳- سرگیجه ۴- ناهماهنگی و بی ثباتی در حرکات دست و یا پا ۵- هیدروسفالی (افزایش میزان مایع و فشار داخل مغز) ۶- شنیدن صداها و مشکلات بلع مننژیوم حفره عقبی هنگامی که تومور مننژیوم در اطراف مخچه و در حفره جمجمه‌ای عقبی ایجاد شود، مننژیوم از نوع حفره عقبی است. علائم مننژیوم حفره عقبی عبارت‌اند از: ۱- ناهماهنگی و بی‌ثباتی در حرکات فردی ۲- هیدروسفالی (افزایش میزان مایع و فشار داخل مغز) ۳- شنیدن صداها و مشکلات بلع مننژیوم برآمدگی اسفنوئید علائم زیر احتمالاً زمانی که تومور مننژیوم روی برجستگی اسفنوئید ایجاد می‌شود، خود را نشان خواهند داد. علائم مننژیوم اسفنوئید عبارت‌اند از: ۱- برآمدگی چشم ۲- کاهش حس بینایی ۳- فلج حرکت چشم ۴- تشنج ۵- اختلال حافظه ۶- تغییر شخصیت ۷- سردرد مننژیوم پارافالسین هنگامی که یک تومور مننژیوم در لایه مننژ بین نیمکره‌های مغز ایجاد شود، مننژیوم از نوع پارافالسین است. علائم مننژیوم پارافالسین عبارت‌اند از: ۱- تشنج ۲- ضعف اندام تحتانی ۳- سردرد ۴- اختلالات شخصیتی ۵- زوال عقل ۶- افزایش بی‌تفاوتی ۷- بی‌تفاوتی عاطفی ۸- لرزش مننژیوم تحدب مغزی  Convexity هنگامی که یک تومور مننژیوم در سطح مغز دور از خط وسط قرار دارد، به آن مننژیوم تحدب می‌گویند. علائم مننژیوم بر روی تحدب مغزی عبارت‌اند از: ۱- تشنج ۲- سردرد ۳- ضعف اندام‌ها ۴- اختلال در تکلم ۵- محدودشدن میدان دید

مننژیوم مننژیوم در پوشش محافظ مغز به نام مننژ ایجاد می‌شود. مننژیوم توموری است که از لایه عنکبوتیه (اراکنویید - Arachnoid) منشأ می‌گیرد . مننژیوم یکی از شایع‌ترین انواع تومورهای خوش خیم مغزی است؛ که تقریباً ۲۰ درصد از کل تومورهای مغزی را تشکیل می‌دهد. فقط 10 درصد از مننژیوم ها بدخیم هستند. علل مننژیوم در مورد علت مننژیوم بحث‌هایی وجود دارد. برخی از محققان بر این باورند که ممکن است ناشی از ناهنجاری‌های ژنتیکی یا نقص کروموزومی باشد، در حالی که برخی دیگر معتقدند که به تغییرات هورمونی و تروما مرتبط است. شایع‌ترین علائم مننژیوم در سر علائم رایج مننژیوم سر عبارت‌اند از: ۱ - تشنج ۲ - سردرد ۳ - ضعف اندام‌ها ۴ - اختلال در تکلم ۵ - محدود شدن میدان دید تشخیص مننژیوم بهترین روش‌های تشخیصی مورد استفاده برای شناسایی دقیق مننژیوم عبارت‌اند از: MRI : اسکن‌های تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) با رنگ (کانترست) ، به طور مؤثر اکثر مننژیوم‌ها را تشخیص می‌دهند و در نمایش جزئیات مغز بهترین گزینه هستند. سی تی اسکن : گاهی اوقات یک سی تی اسکن برای ارزیابی اینکه آیا درگیری استخوان (جمجمه) وجود دارد یا اینکه آیا تومور کلسیفیه (رسوب کلسیم در بخش‌هایی از تومور) شده است، انجام می‌شود. معمولا مننژیوم ها باعث ضخامت استخوان جمجمه در محل تومور میشوند. طبقه‌بندی مننژیوم خوش‌خیم : مننژیوم خوش‌خیم با رشد بسیار آهسته، ۹۰ درصد از کل مننژیوم‌ها را تشکیل می‌دهند. غیر معمول : مننژیوم غیر معمول ( Atypical ) رشد سریع تری در مقایسه با مننژیوم درجه یک دارد و ممکن است عود کند. آناپلاستیک : این نوع تومور از نوع بدخیم است و رشد سریعی دارد. انجام بیوپسی بافت برای تشخیص درجه تومور ضروری است. درجه مننژیوم، مسیر کامل اقداماتی را که باید برای درمان مننژیوم انجام شود تعیین می‌کند. درمان مننژیوم  تصمیم گیری در مورد اینکه آیا مننژیوم را باید درمان کرد یا نه، بر اساس عوامل متعددی است که شامل موارد زیر می‌شود (اما به آنها محدود نمی‌شود): ۱ - سن ۲ - علائم ۳ - سلامت کلی ۴ - اندازه تومور ۵ - محل تومور ۶ - سرعت رشد تومور به طور کلی، دو گزینه اساسی برای درمان مننژیوم وجود دارد؛ که شامل جراحی و پرتو درمانی می‌شود. جراحی مننژیوم از نسبتاً ساده تا بسیار پیچیده متفاوت است و گاهی اوقات به چندین جراح از تخصص‌های مختلف نیاز دارد. انواع مننژیوم مننژیوم شیار بویایی زمانی که تومور مننژیوم در شیار بویایی جمجمه ایجاد شود، علائم زیر را به همراه خواهد داشت: ۱ - از دست دادن حس بویایی  ۲ - تغییرات شخصیتی ۳ - اختلال حافظه ۴ - اختلال در حس رضایت ۵ - کاهش تمرکز ۶ - بی اختیاری ادرار ۷ - اختلال بینایی بسیاری از علائم، ممکن است ناشی از سایر مشکلات یا شرایط سلامتی باشد و در صورت بروز این علائم، ضروری است که از پزشک مشورت گرفته شود.  مننژیوم در   (CPA) Cerebello Pontine Angle هنگامی که یک تومور مننژیوم در کنار ساقه مغز و مخچه ایجاد می‌شود، به نام مننژیوم (CPA) Cerebello Pontine Angle است. علائم مننژیوم  CP-Angle  عبارت‌اند از: ۱ - از دست دادن شنوایی ۲ - ضعف عضلات صورت ۳ - سرگیجه ۴ - ناهماهنگی و بی ثباتی در حرکات دست و یا پا ۵ - هیدروسفالی (افزایش میزان مایع و فشار داخل مغز) ۶ - شنیدن صداها و مشکلات بلع مننژیوم حفره عقبی هنگامی که تومور مننژیوم در اطراف مخچه و در حفره جمجمه‌ای عقبی ایجاد شود، مننژیوم از نوع حفره عقبی است. علائم مننژیوم حفره عقبی عبارت‌اند از: ۱ - ناهماهنگی و بی‌ثباتی در حرکات فردی ۲ - هیدروسفالی (افزایش میزان مایع و فشار داخل مغز) ۳ - شنیدن صداها و مشکلات بلع مننژیوم برآمدگی اسفنوئید علائم زیر احتمالاً زمانی که تومور مننژیوم روی برجستگی اسفنوئید ایجاد می‌شود، خود را نشان خواهند داد. علائم مننژیوم اسفنوئید عبارت‌اند از: ۱ - برآمدگی چشم ۲ - کاهش حس بینایی ۳ - فلج حرکت چشم ۴ - تشنج ۵ - اختلال حافظه ۶ - تغییر شخصیت ۷ - سردرد مننژیوم پارافالسین هنگامی که یک تومور مننژیوم در لایه مننژ بین نیمکره‌های مغز ایجاد شود، مننژیوم از نوع پارافالسین است. علائم مننژیوم پارافالسین عبارت‌اند از: ۱ - تشنج ۲ - ضعف اندام تحتانی ۳ - سردرد ۴ - اختلالات شخصیتی ۵ - زوال عقل ۶ - افزایش بی‌تفاوتی ۷ - بی‌تفاوتی عاطفی ۸- لرزش مننژیوم تحدب مغزی  Convexity هنگامی که یک تومور مننژیوم در سطح مغز دور از خط وسط قرار دارد، به آن مننژیوم تحدب می‌گویند. علائم مننژیوم بر روی تحدب مغزی عبارت‌اند از: ۱ - تشنج ۲ - سردرد ۳ - ضعف اندام‌ها ۴ - اختلال در تکلم ۵ - محدودشدن میدان دید

ناهنجاری کیاری نوع دو میزان شیوع این نوع از ناهنجاری، ۱ در ۱۰۰۰ تولد است. کودکانی که با ستون فقرات باز(میلومننگوسل) به دنیا می‌آیند، در ۹۵ درصد موارد به ناهنجاری کیاری نوع دو مبتلا هستند. در این نوع از ناهنجاری، لوزه‌های مخچه، مخچه و ساقه مغز در اثر جابه‌جا شدن به سمت پایین، به اعصاب جمجمه تحتانی فشار وارد می‌کنند. این نوع نیز همانند ناهنجاری کیاری نوع یک، منجر به هیدروسفالی می‌شود.  معمولاً شکایات در رابطه با این نوع از ناهنجاری، از سنین پایین شروع می‌شود؛ به این دلیل که ناهنجاری کیاری نوع دو در ترکیب با ستون فقرات باز (میلومننگوسل) رخ می‌دهد. عارضه ستون فقرات باز، در دوران جنینی به دلیل بسته نشدن کامل لوله عصبی که طناب نخاعی را تشکیل می‌دهد، ایجاد می‌شود. علائم ناهنجاری کیاری نوع دو در کودکان عبارت‌ است از: ۱- دیسفاژی ۲- فلج بازو ۳- فلج پا ۴- صدای خس خس  ۵- اختلال در تنفس درمان ناهنجاری کیاری نوع دو برای درمان این ناهنجاری، فشار حفره خلفی باید رفع شود. برای رفع فشار حفره خلفی، از کرانیکتومی ساب اکسیپیتال و لامینکتومی c۱  استفاده می‌شود. معمولاً یک شانت بطنی – پریتونئال از قبل باید به منظور درمان هیدروسفالی کاشته شود. 

آنوریسم شریان مغزی میانی MCAA  بیست درصد از تمام آنوریسم‌های داخل جمجمه‌ای را تشکیل می‌دهند. این آنوریسم‌ها بر اساس منشأ به سه دسته تقسیم می‌شوند:  آنوریسم‌های پروگزیمال (M1)، 10 درصد این گروه آنوریسم را تشکیل می دهند. آنوریسم‌های انشعاب  (M1-2) ، که در اولین انشعاب یا سه شاخه شدن اصلی قراردارند, 85 درصد این گروه را تشکیل می دهند. آنوریسم‌های دیستال که فراتر از انشعاب اصلی قرار دارند 5 درصد این گروه را تشکیل می دهند.  آنوریسم‌های MCA به صورت خونریزی زیر عنکبوتیه  یا به صورت آنوریسم پاره نشده, ظاهر می‌شوند. آنوریسم MCA ممکن است به عنوان بخشی از غربالگری معمول به عنوان آنوریسم MCA پاره نشده تشخیص داده شود. آنوریسم‌های پاره نشده MCA می‌توانند علائمی مانند سردرد، صرع لوب تمپورال، کمبود میدان بینایی و ادم پاپی را ایجاد کنند. آنوریسم‌های MCA شایع‌ترین آنوریسمی هستند که با علائم ایسکمیک ظاهر می‌ شوند که می تواند به صورت حملات ایسکمیک گذرا و همی پارزی باشد. صرع و همی پارزی, شایع ترین ناتوانی‌هایی هستند که به مراتب بیشتر با آنوریسم MCA, در مقایسه با آنوریسم های سایر نقاط مغز, مرتبط هستند. یکی دیگر از تظاهرات شناخته شده, خونریزی‌ زیر عنکبوتیه است که به صورت سردرد، از دست دادن هوشیاری و نقص عصبی کانونی ظاهر می‌شود. سردرد یک طرفه در پارگی آنوریسم MCA تقریباً همیشه در سمت آنوریسم است. از دست دادن هوشیاری در حدود ۶۰ درصد و نقص عصبی کانونی در حدود ۸۰ درصد از بیماران آنوریسم MCA دیده می‌شود. فراوانی هماتوم‌های داخل مغزی در بیماران مبتلا به آنوریسم MCA بیشتر از بیماران با آنوریسم‌های پاره شده در سایر نقاط است. اکثر هماتوم‌های داخل مغزی در بیماران مبتلا به آنوریسم دو شاخه شدن MCA که به سمت جانبی هدایت می‌شوند رخ می‌دهد. آنوریسم‌های داخل جمجمه ای به طور فزاینده ای با روش‌های اندوواسکولار درمان می‌شوند. با این حال، بسیاری از بیماران مبتلا به آنوریسم شریان مغزی میانی (MCA) هنوز از طریق جراحی کلیپینگ (Clipping) مدیریت می‌شوند. ویژگی‌های آناتومیک آنوریسم‌های MCA، مانند گردن پهن که اغلب شامل منشأ شریان شاخه‌ای است، درمان اندوواسکولار را دشوار می‌کند. روش های جدیدی برای رفع این مشکلات، از جمله استنت‌ها، منحرف‌کننده‌های جریان، و مختل‌کننده‌های جریان داخل ساکولار (ISFDs) ساخته شده‌اند و همچنان توسعه می‌یابند، اما هیچ کدام در یک کارآزمایی تصادفی نشان داده نشده‌اند که نتایج اندوواسکولار را بهبود بخشند. در حال حاظر, بهترین روش درمان آنوریسم MCA، جراحی با کلیپینگ  (Clipping)  می باشد. اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) اولیه برای تشخیص خونریزی‌های زیر عنکبوتیه، تعیین مقدار خون در مغز، و پیش بینی محل وازواسپاسم ضروری است. سی تی اسکن خونریزی ساب عنکبوتیه را در ۹۰ تا ۹۵ درصد بیماران در ۲۴ ساعت اول پس از عارضه تشخیص می‌دهد. با این حال سی تی آنژیوگرافی و آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی روش‌های تشخیصی دیگر هستند. سی تی آنژیوگرافی نسبت به آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی برتری دارد زیرا حساسیت آن بین ۹۶ تا ۱۰۰ درصد است. آنژیوگرافی دیجیتال سابستراکشن مغزی  به عنوان استاندارد طلایی برای تشخیص آنوریسم شریان میانی مغزی در نظر گرفته می شود. آنوریسم‌های MCA را می‌توان با جراحی یا با روش های اندوواسکولار مدیریت کرد. روش‌های جراحی برای مدیریت آنوریسم‌های MCA عبارت‌اند از کرانیوتومی جانبی فرونتو تمپورال ( Pterional )، که با بازکردن شکاف Sylvian می توان به آنوریسم دست یافت و با قراردادن یک یا چند Clip آنوریسم را معالجه کرد. عواقب خونریزی زیر عنکبوتیه به حجم و محل خونریزی و همچنین اندازه فضای قبلی مایع مغزی نخاعی (CSF) که در آن آنوریسم پاره می‌شود بستگی دارد. ممکن است یک خونریزی زیر عنکبوتیه بسیار کوچک از آنوریسم وجود داشته باشد که فقط باعث سردرد شدید ناگهانی می‌شود و با 'نشت هشدار دهنده' یا 'خونریزی نگهبان' مطابقت دارد. ارتباط کلی بین حجم SAH و درجه بالینی، خطر اسپاسم عروقی و سایر عوارض مانند افزایش فشار داخل جمجمه، تشنج و هیدروسفالی وجود دارد. تغییرات فیزیولوژیکی مانند کاهش جریان خون و متابولیسم مغزی، تغییرات سیستمیک مانند هیپوناترمی، هیپوولمی، هیپر متابولیسم، حالت کاتابولیک، آریتمی قلبی، ناهنجاری حرکتی دیواره قلب با افزایش شدید SAH تمایل به افزایش دارد. خونریزی با ترکیب تامپوناد به دلیل کاهش گرادیان فشار بین دیواری در سراسر آنوریسم و انعقاد متوقف می شود. افزایش فشار داخل جمجمه ای که باعث از دست دادن گذرای هوشیاری می شود در همه بیماران مبتلا به SAH رخ نمی دهد. بین میانگین افزایش ICP و درجه بالینی همبستگی مستقیم وجود دارد که عبارت‌اند از:  الف) درجه بالینی ۱ و ۲: میانگین ICP ۱۰ میلی متر جیوه ب) درجه بالینی ۲ و ۳: میانگین ICP ۱۸ میلی متر جیوه  ج) درجه بالینی ۳ تا ۵: میانگین ICP ۲۹ میلی‌متر جیوه در حال حاضر سه گیره آنوریسم سازگار با ام‌آرآی در استفاده روتین وجود دارد: الف) یاسارگیل، ب) سوگیتا، ج) گیره اسپتزلر. اپلیکاتور رایج مورد استفاده عبارتند از: الف) Olivecrona، ب) Yasargil، ج) Sugita

کیست آراکنوئید کیسه‌هایی پر از مایع مغزی نخاعی که بین مغز یا نخاع و غشای آراکنوئید قرار می‌گیرد، کیست آراکنوئید نامیده می‌شود. کیست آراکنوئید، بر روی غشای آراکنوئید قرار می‌گیرد و در بین سخت شامه و غشای آراکنوئید، گسترده می‌شود. کیست آراکنوئید اکثراً مادرزادی است و در هنگام تولد در فرد وجود دارد.  آسیب به سر و ترومای سر، می‌توانند کیست آراکنوئید ثانویه را ایجاد کنند. کیست‌ها تومور مغزی نیستند، بلکه کیسه‌هایی پر از مایع هستند. اکثر کیست‌های آراکنوئید به دلیل پایدار بودن، نیازی به درمان ندارند. تشخیص کیست آراکنوئید تشخیص این نوع از کیست به کمک سی تی اسکن و اِم آر آی انجام می‌شود. درمان کیست آراکنوئید درمان این نوع از کیست، شامل تخلیه مایع از طریق عمل جراحی یا شانت کردن است.  علائم کیست آراکنوئید این کیست در برخی از افراد، هیچ علائمی ندارد و در دیگر افراد علائمی مثل فشار آوردن به مغز را به همراه دارد. با توجه به سایز کیست و محلی که کیست در آن قرار دارد، علائم عبارت‌اند از: ۱- دیوانگی ۲- سرگیجه ۳- سردرد ۴- اختلال در تعادل و پیاده روی ۵- هیدروسفالی ۶- بلوغ زودرس ۷- اختلالات شنوایی و بینایی ۸- عقب ماندگی ذهنی ۹- استفراغ ۱۰- تهوع علائم کیست آراکنوئید در ستون فقرات ۱- عدم کنترل در نگه داشتن ادرار و مدفوع ۲- کرختی دست و پا ۳- ضعف عضلات و ماهیچه‌ها ۴- اسکولیوز ۵- کمردرد علل کیست آراکنوئید همان طور که قبلاً ذکر کردیم، کیست آراکنوئید مادرزادی است و به دلیل رشد نامناسب مغز و ستون فقرات در شکم مادر، ایجاد می‌شود؛ که معمولاً ارثی هستند. از دیگر علل ایجاد کیست آراکنوئید، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: ۱- تروما یا آسیب به سر ۲- مننژیت ۳- تومور مغزی ۴- عوارض ناشی از جراحی مغز و نخاع  

پینئوسیتوما درباره تومور پینئوسیتوما  می توان گفت که یک نوع از تومورهای خوش‌خیم منطقه پینه‌آل هستند؛ اما به دلیل اینکه در پشت بطن سه و بر روی تکتوم قراردارند، تولید هیدروسفالی می‌کنند و باعث ایجاد تغییراتی در حرکت چشم‌ها می‌شوند. اگر علائم پینئوسیتوما در فردی ایجاد شود، از طریق جراحی تومور پینئوسیتوما درمان خواهد شد.

تشخیص ناهنجاری کیاری این سندرم، قبل از تولد با سونوگرافی قابل تشخیص است. پس از تولد نوزاد، تمام تغییرات به کمک توموگرافی کامپیوتری و یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی مشاهده می‌شود. در مورد هیدروسفالی، گزینه زهکشی را برای آب ذخیره شده در مغز ارائه می‌دهند. یکی دیگر از روش‌های تشخیص، MRI جمجمه و ستون فقرات گردنی است. 

مدولوبلاستوم تشخیص تومور مدولوبلاستوم معمولاً در مخچه و بطن چهار اتفاق میفتد؛ که معمولاً در بیمارانی با سن پایین مثل کودکان دیده می‌شود. این تومور در سیستم دهلیزی و آب مغز قرار دارد؛ به همین دلیل به مخچه و بصل‌النخاع فشار می‌آورد و منجر به هیدروسفالی می‌شود.  درمان تومور مدولوبلاستوم در کودکان شامل شیمی درمانی و پرتودرمانی می‌شود. با توجه به مدل ژنتیکی این تومورها، دارودرمانی‌های مختلفی پیشنهاد می‌شود. درباره تومور مدولوبلاستوم می توان گفت که نسبت به سایر تومورهای بدخیم، کم‌تر بدخیم است.

ناهنجاری کیاری نوع یک در یک درصد از بزرگسالانی که MRI انجام می‌دهند، قسمت‌هایی از مخچه به سمت پایین جابه‌جا شده است و این جابه‌جایی به مغز فشار وارد می‌کند. اگر جابه‌جایی بیشتر از۵ میلی‌متر باشد، ناهنجاری کیاری نوع یک محسوب می‌شود. این نوع از ناهنجاری کیاری، در زنان بیشتر از مردان و معمولاً در سنین بالای۴۰ سال رخ می‌دهند. این نوع ناهنجاری، به دلیل جابه‌جا شدن قسمتی از مخچه به سمت پایین، در قسمت کانال خروجی نخاع از قاعده جمجمه رخ می‌دهد؛ که منجر به اختلال در گردش مایع در جمجمه و گردن می‌شود. ناهنجاری کیاری نوع یک، منجر به فشرده شدن ساقه مغز، سیرنگومیلیا (تشکیل حفره در نخاع) و هیدروسفالی می‌شود. علائم ناهنجاری کیاری نوع یک عبارت‌اند از: ۱- درد در سر و گردن ۲- اختلالات حسی در یک یا چند اندام ۳- اختلالات بینایی ۴- وزوز گوش ۵- اختلالات گفتاری ۶- داشتن ضعف در یک یا چند اندام درمان ناهنجاری کیاری نوع یک ناهنجاری کیاری نوع یک در بعضی از بیماران، علائم دارد و در بعضی دیگر علائمی از خود نشان نمی‌دهد. در بیمارانی که علائمی ندارند، جراحی اندیکاسیون انجام نمی‌شود. در مورد بیمارانی که علائم دارند، جراحی اندیکاسیون انجام پذیر است. بعد از عمل، علائم به خوبی رفع می‌شوند؛ اما در مورد اختلالات راه رفتن و یا ضعفی که زمان زیادی ازش گذشته، معمولاً بازسازی کامل انجام نخواهد شد. به این دلیل که علائم هر چه سریعتر برطرف گردند، باید زودتر عمل جراحی انجام شود. در جراحی، برای بازگرداندن تخلیه طبیعی CSF، فشار حفره خلفی برداشته می‌شود. در این عمل کرانیکتومی ساب اکسیپیتال نیز انجام می‌شود؛ یعنی قسمتی از جمجمه در پشت فورامن مگنوم توسط پزشک ناهنجاری کیاری برداشته می‌شود. سپس، لامینکتومی مهره اول گردنی (c۱) انجام می‌شود.  در جراحی ناهنجاری کیاری نوع یک ، به منظور برداشتن فشار بیش از حد، قوس مهره ای برداشته می‌شود. با توجه به جابه‌جایی لوزه‌های مخچه، لامینکتومی مهره دوم و سوم گردنی نیز قابل انجام است. در بعضی از جراحی‌ها، بازکردن سخت شامه و انجام دیلاتاسیون نیز ضروری خواهد بود.