آنوریسم شریان مغزی میانی MCAA  بیست درصد از تمام آنوریسم‌های داخل جمجمه‌ای را تشکیل می‌دهند. این آنوریسم‌ها بر اساس منشأ به سه دسته تقسیم می‌شوند:  آنوریسم‌های پروگزیمال (M1)، 10 درصد این گروه آنوریسم را تشکیل می دهند. آنوریسم‌های انشعاب  (M1-2) ، که در اولین انشعاب یا سه شاخه شدن اصلی قراردارند, 85 درصد این گروه را تشکیل می دهند. آنوریسم‌های دیستال که فراتر از انشعاب اصلی قرار دارند 5 درصد این گروه را تشکیل می دهند.  آنوریسم‌های MCA به صورت خونریزی زیر عنکبوتیه  یا به صورت آنوریسم پاره نشده, ظاهر می‌شوند. آنوریسم MCA ممکن است به عنوان بخشی از غربالگری معمول به عنوان آنوریسم MCA پاره نشده تشخیص داده شود. آنوریسم‌های پاره نشده MCA می‌توانند علائمی مانند سردرد، صرع لوب تمپورال، کمبود میدان بینایی و ادم پاپی را ایجاد کنند. آنوریسم‌های MCA شایع‌ترین آنوریسمی هستند که با علائم ایسکمیک ظاهر می‌ شوند که می تواند به صورت حملات ایسکمیک گذرا و همی پارزی باشد. صرع و همی پارزی, شایع ترین ناتوانی‌هایی هستند که به مراتب بیشتر با آنوریسم MCA, در مقایسه با آنوریسم های سایر نقاط مغز, مرتبط هستند. یکی دیگر از تظاهرات شناخته شده, خونریزی‌ زیر عنکبوتیه است که به صورت سردرد، از دست دادن هوشیاری و نقص عصبی کانونی ظاهر می‌شود. سردرد یک طرفه در پارگی آنوریسم MCA تقریباً همیشه در سمت آنوریسم است. از دست دادن هوشیاری در حدود ۶۰ درصد و نقص عصبی کانونی در حدود ۸۰ درصد از بیماران آنوریسم MCA دیده می‌شود. فراوانی هماتوم‌های داخل مغزی در بیماران مبتلا به آنوریسم MCA بیشتر از بیماران با آنوریسم‌های پاره شده در سایر نقاط است. اکثر هماتوم‌های داخل مغزی در بیماران مبتلا به آنوریسم دو شاخه شدن MCA که به سمت جانبی هدایت می‌شوند رخ می‌دهد. آنوریسم‌های داخل جمجمه ای به طور فزاینده ای با روش‌های اندوواسکولار درمان می‌شوند. با این حال، بسیاری از بیماران مبتلا به آنوریسم شریان مغزی میانی (MCA) هنوز از طریق جراحی کلیپینگ (Clipping) مدیریت می‌شوند. ویژگی‌های آناتومیک آنوریسم‌های MCA، مانند گردن پهن که اغلب شامل منشأ شریان شاخه‌ای است، درمان اندوواسکولار را دشوار می‌کند. روش های جدیدی برای رفع این مشکلات، از جمله استنت‌ها، منحرف‌کننده‌های جریان، و مختل‌کننده‌های جریان داخل ساکولار (ISFDs) ساخته شده‌اند و همچنان توسعه می‌یابند، اما هیچ کدام در یک کارآزمایی تصادفی نشان داده نشده‌اند که نتایج اندوواسکولار را بهبود بخشند. در حال حاظر, بهترین روش درمان آنوریسم MCA، جراحی با کلیپینگ  (Clipping)  می باشد. اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) اولیه برای تشخیص خونریزی‌های زیر عنکبوتیه، تعیین مقدار خون در مغز، و پیش بینی محل وازواسپاسم ضروری است. سی تی اسکن خونریزی ساب عنکبوتیه را در ۹۰ تا ۹۵ درصد بیماران در ۲۴ ساعت اول پس از عارضه تشخیص می‌دهد. با این حال سی تی آنژیوگرافی و آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی روش‌های تشخیصی دیگر هستند. سی تی آنژیوگرافی نسبت به آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی برتری دارد زیرا حساسیت آن بین ۹۶ تا ۱۰۰ درصد است. آنژیوگرافی دیجیتال سابستراکشن مغزی  به عنوان استاندارد طلایی برای تشخیص آنوریسم شریان میانی مغزی در نظر گرفته می شود. آنوریسم‌های MCA را می‌توان با جراحی یا با روش های اندوواسکولار مدیریت کرد. روش‌های جراحی برای مدیریت آنوریسم‌های MCA عبارت‌اند از کرانیوتومی جانبی فرونتو تمپورال ( Pterional )، که با بازکردن شکاف Sylvian می توان به آنوریسم دست یافت و با قراردادن یک یا چند Clip آنوریسم را معالجه کرد. عواقب خونریزی زیر عنکبوتیه به حجم و محل خونریزی و همچنین اندازه فضای قبلی مایع مغزی نخاعی (CSF) که در آن آنوریسم پاره می‌شود بستگی دارد. ممکن است یک خونریزی زیر عنکبوتیه بسیار کوچک از آنوریسم وجود داشته باشد که فقط باعث سردرد شدید ناگهانی می‌شود و با 'نشت هشدار دهنده' یا 'خونریزی نگهبان' مطابقت دارد. ارتباط کلی بین حجم SAH و درجه بالینی، خطر اسپاسم عروقی و سایر عوارض مانند افزایش فشار داخل جمجمه، تشنج و هیدروسفالی وجود دارد. تغییرات فیزیولوژیکی مانند کاهش جریان خون و متابولیسم مغزی، تغییرات سیستمیک مانند هیپوناترمی، هیپوولمی، هیپر متابولیسم، حالت کاتابولیک، آریتمی قلبی، ناهنجاری حرکتی دیواره قلب با افزایش شدید SAH تمایل به افزایش دارد. خونریزی با ترکیب تامپوناد به دلیل کاهش گرادیان فشار بین دیواری در سراسر آنوریسم و انعقاد متوقف می شود. افزایش فشار داخل جمجمه ای که باعث از دست دادن گذرای هوشیاری می شود در همه بیماران مبتلا به SAH رخ نمی دهد. بین میانگین افزایش ICP و درجه بالینی همبستگی مستقیم وجود دارد که عبارت‌اند از:  الف) درجه بالینی ۱ و ۲: میانگین ICP ۱۰ میلی متر جیوه ب) درجه بالینی ۲ و ۳: میانگین ICP ۱۸ میلی متر جیوه  ج) درجه بالینی ۳ تا ۵: میانگین ICP ۲۹ میلی‌متر جیوه در حال حاضر سه گیره آنوریسم سازگار با ام‌آرآی در استفاده روتین وجود دارد: الف) یاسارگیل، ب) سوگیتا، ج) گیره اسپتزلر. اپلیکاتور رایج مورد استفاده عبارتند از: الف) Olivecrona، ب) Yasargil، ج) Sugita

ضربه مغزی ضربه مغزی وقتی رخ می دهد که یک ضربه ناگهانی به سر وارد شود. در کودکان معمولاً ضربه‌های مغزی ناشی از شکستگی سر است؛ هرچند که جراحات ناشی از شکستگی سر فقط مختص کودکان نیست. ضربه‌های مغزی می‌توانند هر زمان که سر دچار شکستگی شود، پیش بیایند.  آسیب‌های مغزی ناشی از ضربه به سر به دو دسته تقسیم می شوند ۱- ضربه بسته مغزی: ضربه ای است که حین آن استخوان جمجمه دچار شکستگی نمی‌شود . ۲- ضربه باز مغزی: در اثر این ضربه، پوست سر زخمی شده و استخوان جمجمه می‌شکند و به این ترتیب جراحت ایجاد شده به خود مغز راه می‌یابد. علل ضربه مغزی  شایع ترین علل ایجاد ضربه مغزی عبارت‌اند از: ۱- افتادن : افتادن از تخت خواب، نردبان و سایر موارد، شایع‌ترین علت بروز ضربه مغزی در بزرگسالان و کودکان است. ۲- تصادف با وسایل نقلیه: تصادف با خودرو، موتورسیکلت و دوچرخه، یکی از رایج‌ترین دلیل‌ها در وقوع ضربه مغزی در افراد هستند. ۳- حمله فیزیکی: جراحت‌های حاصل از شلیک گلوله، خشونت‌های خانگی، کودک آزاری، درگیری و نزاع های فیزیکی، همگی می‌توانند باعث ایجاد آسیب ناشی از ضربه مغزی شوند. ۴- ضربه‌های ناشی از ورزش: در سال‌های اخیر، رابطه بین ضربه مغزی و ورزش،  سرخط داغ رسانه‌ها و مطبوعات شده است. در ورزش‌هایی مانند: فوتبال، فوتبال آمریکایی، بوکس، بیس بال، چوگان، اسکیت برد، هاکی و سایر ورزش‌های اصطکاکی (برخوردی) شدید، بیشترین ضربه‌های مغزی دیده می‌شود. روش های تشخیص ضربه مغزی تشخیص ضربه مغزی با چهار روش زیر امکان پذیر است: ۱- معاینه  نورولوژیکی : در این روش، حافظه، قدرت تفکر، عملکردهای حرکتی مثل حفظ تعادل، عکس العمل‌های فرد و هماهنگی حرکات و همچنین عملکرد‌های حسی، شنوایی و بینایی را مورد بررسی و معاینه قرار می‌دهند. ۲- معاینه تصویری : یک تصویر سی تی اسکن و یا ام آر آی از خونریزی و یا تورم مغز فرد گرفته می‌شود. ۳- آزمایش خون : در این روش، شاخص بنیان ضربه مغزی (بی تی آی) به جست و جوی پروتئین در خون فرد می‌پردازد و بروز ضربه مغزی را مشخص می‌کند. ۴- شاخص کمای گلاسگو (جی سی اس) : این شاخص بر اساس پاسخ‌های حرکتی بیمار،عملکرد تکلم ، باز شدن چشم در برابر محرک‌های متناسب با آن، تعیین شده و در ارزیابی عمق و طول مدت کما و اختلالات هوشیاری از آن استفاده می‌شود. روشه های درمان ضربه مغزی  افرادی که دچار ضربه مغزی نوع خفیف تا متوسط هستند، درمان دارویی برایشان کفایت می‌کند. در این نوع درمان ممکن است پزشک، انجام فعالیت‌های ورزشی و رفتن به مدرسه و دانشگاه و یا سر کار را برای بیمار منع کند. در درمان دارویی، علائم درعرض چند هفته بهبود می‌یابند. افراد مبتلا به ضربه مغزی نوع حاد، اغلب احتیاج به مراقبت‌های بیمارستانی و درمان‌های قوی تر دارند. برای ضربه مغزی نوع حاد، خیلی اوقات بهترین شیوه درمان، عمل جراحی است. به خصوص برای درمان خونریزی درون مغز و یا کم کردن فشار حاصل از تورم آن. سوالات رایج در ارتباط با ضربه مغزی آیا ضربه مغزی به مرور زمان می‌تواند بدتر شود؟  بله. علائم و عوارض ضربه مغزی، به مرور زمان پیشرفته تر و وخیم تر می‌شوند؛ که می‌توانند کیفیت زندگی فرد را کاملاً تحت تأثیر قرار دهند. آیا بروز یک تی بی آی می‌تواند شخصیت فرد را عوض کند؟ ضربه‌های مغزی می‌توانند بر روی احساسات، عواطف و رفتارهای شخص تغییر ایجاد کنند. شدت و مدت زمان به طول انجامیدن این تغییرات، به محل بروز آسیب و شدت آن بستگی دارد. آیا بیماران مبتلا به ضربه مغزی کم می‌خوابند؟ بی خوابی یکی از عوارض شایع در ضربه‌های مغزی است؛ که هرچه آسیب وارده شدید‌تر باشد، نوع بی خوابی نیز قوی‌تر خواهد بود

تومور های مغزی انواع تومور مغزی تومور مغزی اولیه: منشأ تومورهای مغزی اولیه، در خود مغز است.  تومور مغزی  ثانویه: تومورهای مغزی ثانویه، بیشتر به تومور مغزی متاستازی مشهور هستند. این‌ها سلول‌های سرطانی هستند که منشأ آنها در عضو دیگری از بدن بوده، اما رشد کرده و به مغز منتقل شده است. اکثر تومورهای ثانویه، برگرفته از سلول‌های سرطانی پخش شده از ریه و سینه هستند. به طور تقریبی، یکی از هر پنج تومور مغزی، از نوع متاستازی است. خطرات و میزان پیش بینی این دسته از تومورها، بستگی به نوع سرطان فرد و میزان پیشرفت آن، در هنگام تشخیص تومور مغزی دارد. علائم تومور مغزی علائم تومورهای مغزی، به محل و اندازه تومور بستگی دارد. برخی از تومورها با حمله به بافت مغز، باعث آسیب مستقیم می‌شوند و برخی از تومورها به اطراف مغز فشار وارد می‌کنند. هنگامی که تومور رشد می‌کند، علائم بیشتر قابل توجه خواهند بود. علائم تومور مغزی عبارت اند از: اختلال در گفتار، اختلال در بینایی، سردرد (شایع ترین علامت) و سرگیجه. تشخیص تومور مغزی از آنجایی که بسیاری از علائم مرتبط با تومور مغزی ممکن است در صورت وجود سایر بیماری‌های عصبی نیز رخ دهند، تشخیص صحیح مهم است. تشخیص تومور مغزی شامل تشخیص نوع تومور، محل، درجه و خوش خیم یا بدخیم بودن آن است؛ زیرا در نهایت به تعیین اهداف و برنامه درمان تومور مغزی کمک می‌کند. روش‌های تشخیصی عبارت‌اند از: معاینات بدنی معاینات عصبی برای بررسی حافظه، هماهنگی و موارد دیگر سی تی اسکن ام آر آی سر آنژیوگرافی بیوپسی سوالات رایج در ارتباط با تومورهای مغزی آیا تومورهای مغزی می‌توانند در بدن تکثیر شوند؟ تومورهای مغزی به ندرت در سایر نقاط بدن تکثیر می‌شوند؛ اما در بعضی از موارد می‌توانند متاستاز کرده و به ستون فقرات منتقل شوند. تومورهای مغزی چند وقت یک بار باعث ایجاد سردرد می شوند؟ در برخی افراد این تومورها هیچ دردی به همراه ندارند؛ در حالیکه برخی دیگر هر روز علائم تومور مغزی ازجمله سردرد و میگرن را تجربه می‌کنند. ممکن است استروئیدها بعد از درمان، تسکین پیدا کنند؛ اما حتی اگر سردرد شما بر طرف شود، ممکن است بعداً دوباره برگردند و در بررسی مجدد در آن تومور و یا تورم ناشی از رشد سلول‌های سرطانی دیده شود. کیست مغزی چیست؟ کیست مغزی، کیسه حاوی مایع در مغز است که می‌تواند خوش خیم و یا سرطانی باشد و افراد را در تمامی سنین از نوزاد گرفته تا افراد بزرگتر، هدف قرار دهد. تومور خوش خیم به این معنی است که تومور به سایر بخش‌های بدن پخش نمی شود، در حالیکه تومورهای بدخیم خیلی سریع رشد می‌کنند و امکان خطرناک شدن و پخش شدن به بافت نزدیک و یا سراسر سیستم را دارند. حتی اگر یک کیست مغزی غیر سرطانی باشد، باز هم ممکن است به خاطر وارد کردن فشار مضاعف به مغز، مشکلاتی را در پی داشته باشد.

گلیوما (آستوروسایتوما) مغزی یکی از انواع تومورهای مغزی که از سلول‌های گلیال تشکیل می‌شوند، گلیوما مغزی نام دارد. وظیفه سلول‌های گلیال، پشتیبانی و محافظت از سلول‌های عصبی است و کمک می‌کند تا سلول‌های عصبی، عملکرد مناسبی داشته باشند.  گلیوم انواع مختلفی دارد. تومور گلیوما درجه یک خوش‌خیم است، اما تومور گلیوما درجه دو تا چهار، به مراتب بدخیم‌تر می‌شوند. بیمار می‌تواند سال‌ها با تومور گلیوما درجه دو زنده بماند، اما اگر تومور درجه سه باشد، بیمار حداکثر سه سال زنده خواهد ماند. اگر فردی تومور گلیوما درجه چهار داشته باشد(گلیوبلاستوم)، تنها پانزده روز زنده خواهد ماند.  علائم گلیوما مغزی این نوع از تومور نیز، مثل اکثر تومورها، بسته به اندازه و محل قرارگیری، می‌تواند علائم مختلفی داشته باشد. رایج‌ترین علائم گلیوما مغزی عبارت‌اند از:  اختلالات حافظه،   تهوع، ا ستفراغ،   اختلال در تعادل،  اختلالات بینایی،  اختلالات گفتاری،  از دست دادن اشتها و ضعف. تشخیص گلیوما مغزی اگر فردی علائم این بیماری را داشته باشد، پزشک ابتدا در مورد سوابق خانوادگی او پرس و جو می‌کند و سپس معاینات عصبی را انجام می‌دهد. سپس ممکن است پزشک برای تشخیص گلیوما مغزی، از نمونه برداری، سی تی اسکن، اِم آرآی و  PET  استفاده کند. درجه بندی گلیوما (آستروسایتوما) تومورهای مغزی بر اساس سرعت رشد، در مقیاس ۱تا ۴ درجه بندی می‌شوند.  تومور درجه ۱ ویژگی تومور مغزی درجه ۱ خوش خیم بودن آن است؛ سلول‌های این نوع از تومور،  در زیر میکروسکوپ تقریباً طبیعی به نظر می‌رسند و رشد آهسته ای دارد.  آستروسیتومای پیلوسیتیک نوعی تومور خوش خیم درجه یک است که در کودکان و نوجوانان شایع تر است. این تومور می‌تواند در هر قسمتی از مغز و نخاع ایجاد شود؛ اما معمولاً در هیپوتالاموس، مخ، مخچه و ساقه مغزی ایجاد می‌شود.  جراحی، پرتودرمانی و شیمی درمانی از روش‌های درمان آستروسیتومای پیلوسیتیک هستند. تومور درجه ۲ تومورهای مغزی درجه ۲، ممکن است به بافت‌های طبیعی مجاور گسترش یابند. این تومورها، هنگامی که در زیر میکروسکوپ بررسی می‌شوند، فقط کمی غیر طبیعی به نظر می رسند.  تومور درجه ۳ ویژگی یک تومور مغزی درجه ۳، بازتولید فعال سلول‌های غیر طبیعی است. این تومورها، بدخیم هستند و اغلب به نواحی مجاور مغز گسترش می‌یابند.نام دیگر این تومور  آستروسیتوم آناپلاستیک میباشد . آستروسیتوم آناپلاستیک در بین زنان و مردان ۳۰ تا ۵۰ سال و البته در مردان بیشتر از زنان رایج است.  تومور درجه ۴ تومور مغزی درجه ۴، به سرعت رشد می‌کند و بدخیم می‌شود. این تومور به راحتی به سایر قسمت‌های مغز سرایت می‌کند. این تومور، رگ‌های خونی جدیدی را برای حفظ رشد سریع تشکیل می دهد. تومورهای رایج درجه ۴ عبارت اند از: گلیوبلاستوم مولتی فرم (GBM)، مدولوبلاستوما، اپندیموبلاستوم و پینئوبلاستوم. درمان گلیوما مغزی پنج روش درمان گلیوما مغزی عبارت‌اند از: ۱-  عمل جراحی ۲- پرتو درمانی ۳- شیمی درمانی ۴- نظارت فعال ۵- درمان هدفمند در درمان گلیوما مغزی، اولین قدم عمل جراحی است. در این روش، اگر تومور جایی قرار داشته باشد که درآوردنش به بافت‌های دیگر آسیب برساند، برای حذف کامل تومور، بیمار با جراحی هوشیار (Awake Craniotomy) عمل خواهد شد. در شیمی درمانی، به منظور جلوگیری از رشد و تولید مثل سلول‌های سرطانی، از دارو استفاده می‌شود. بسیاری از داروهای شیمی درمانی، می‌توانند از سد مغز خون عبور کنند و گلیوما مغزی را هدف قرار دهند.  در درمان هدفمند، مولکول‌های خاصی که برای رشد سلول‌های سرطانی مورد نیاز هستند، مورد هدف قرار می‌گیرند. این هدف گیری، می‌تواند به کمک داروها باشد؛ مثلاً داروی  بوآیزوموماب، از خون رسانی به سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کند و در نتیجه سلول‌های سرطانی نابود می‌شوند.  در پرتودرمانی، به کمک پرتوخارجی یا  EBRT ، گلیوما مغزی را درمان می‌کنند.

درمان آنوریسم مغزی روش های درمان آنوریسم، جراحی مغز و یا درمان آندوواسکولار از طریق آنژیوگرافی است. اما به طور کلی، با داشتن یک سبک زندگی سالم، می‌توان رشد، تغییر، پارگی یا تشکیل آنوریسم جدید را کنترل کرد. برش میکروواسکولار  برش میکروواسکولار، یک نوع جراحی باز است. در این جراحی، برش کوچکی در جمجمه برای دسترسی به آنوریسم ایجاد می‌شود و جراح توسط میکروسکوپ، یک گیره فلزی کوچک را در پایه آنوریسم وصل می‌کند تا آن را ببندد. این کار باعث می‌شود تا جریان خون، به داخل آنوریسم وارد نشود. در جراحی برش میکروواسکولار، خونریزی مغزی متوقف می‌شود و از باز شدن آنوریسم سالم جلوگیری می‌شود. در بعضی آنوریسم های پیچیده، روش Clip Reconstruction با استفاده از چندین Clip استفاده می شود. برای آنوریسم های فیوزیفرم (Fusiform) روش Wrap Clipping استفاده می شود. آنوریسم های نادر Dissecting را هم می توان با روش Wrap Clipping، و روش  آندوواسکولار درمان کرد درمان آندوواسکولار برخلاف برش میکروواسکولار، این روش شامل باز کردن جمجمه نیست. یک کاتتر در یک رگ خونی، معمولاً در کشاله ران یا مچ دست، وارد می‌شود و به سمت مغز می‌رود. جراح از طریق کاتتر، توپی از سیم را که اغلب از پلاتین یا مواد سازگار با بدن ساخته شده است، در آنوریسم قرار می دهد و یا با قرار دادن وسایل خاص در داخل رگ ،  ترمیم رگ انجام میشود ؛ که منجر به تشکیل لخته خون در اطراف و داخل توپ سیمی و آنوریسم می‌شود و جریان خون را به داخل آنوریسم مسدود می‌کند و خطر پارگی را کاهش می‌دهد یا از بین می برد.

در آوردن لخته در سکته مغزی یکی از بیماری‌هایی که در گذشته درمانی برای آن وجود نداشت سکته مغزی ناشی از ورود لخته و بسته شدن عروق خون‌رسان به مغز بود. به علت بسته شدن عروق خونی مغز و قطع جریان خون، سلول‌های مغز پس از مدت کوتاهی دچار آسیب دائمی شده و از بین می‌رفتند و بیمار دچار سکته مغزی می‌شد که بسته به اندازه ضایعه از فلج خفیف تا فلج شدید و یک‌طرفه و حتی مرگ در موارد بسیار شدید برای بیمار اتفاق می‌افتاد. امروزه از طریق روش‌های آنژیوگرافی وارد عروق مغز شده و رگ مسدود شده باز می‌شود و جریان خون مجدد برقرار می‌گردد. اگر این امر در اسرع وقت قبل از آسیب دائمی سلول‌های مغز انجام شود، بیمار از سکته مغزی نجات می‌یابد. بسته به شرایط بیمار، بین ۶ تا ۲۴ ساعت و در موارد معدودی حتی تا ۷۲ ساعت بعد از وقوع انسداد رگ می‌توان عمل خروج لخته را انجام داد و حداقل باعث کاهش شدت سکته شد. 

سکته سکته علت اصلی معلولیت و ناتوانی حرکتی و پنجمین علت مرگ و میر در آمریکا است. انواع سکته دو نوع سکته وجود دارد: ۱- سکته ایسکمیک: این نوع سکته در پی کاهش جریان خون در مغز اتفاق می‌افتد. سکته ایسکمیک نوعی انسداد خون است؛ و موقعی اتفاق می‌افتد که سرخرگ تأمین کننده خون مسدود شود و جریان اکسیژن و مواد غذایی ضروری به مغز قطع شود. در این صورت اگر فرد به سرعت تحت درمان قرار نگیرد، صدمه‌ای جدی به مغز وارد می‌شود. روش‌های درمان سکته ایسکمیک شامل درمان درون شریانی و ترومبکتومی مکانیکی می‌‎شود. ۲- سکته حاصل از خونریزی: این نوع سکته موقعی اتفاق می‌افتد که یک سرخرگ در مغز پاره شود. پارگی سرخرگ، فشار بیش از حدی را بر سلول‌های مغزی وارد می‌کند؛ که باعث آسیب جدی به سلول‌های مغزی می‌شود.  با درمان صحیح و به موقع، بیمار می‌تواند دوباره به زندگی عادی برگردد. سکته‌های حاصل از خونریزی دو نوع هستند: سکته حاصل از خونریزی (هموراژیک) و سکته زیر عنکبوتیه. عوامل خطرساز در بروز سکته  فشار خون بالا، دیابت، فیبربلاسیون دهلیزی، کلسترول بالا، اضافه وزن، مصرف دخانیات، مصرف بیش از حد الکل، مصرف برخی از داروها و استرس، عوامل خطرآفرینی در بروز بیماری سکته هستند؛ که در صورت برطرف کردن آن‌ها، خطر و تهدید کاهش پیدا خواهد کرد. سکته ایسکمیک  سکته ایسکمیک شایع‌ترین نوع سکته است؛ وقتی که جریان خون در یک سمت مغز متوقف شود، به دلیل کمبود اکسیژن در آن ناحیه مغز، سلول‌ها از بین می‌روند و در نتیجه، مغز آسیب می‌بیند. رگ‌ها به هر علتی می‌توانند مسدود شوند. تجمع و انباشته شدن پلاک‌های خونی و یا لخته شدن خون (ترومبوز)، در تمام طول مسیر خون به وسیله سوراخ‌های ریز که ناشی از کلسترول بالا هستند، اتفاق می‌افتد؛ که نهایتاً موجب انسداد رگ‌ها می‌شوند. اقدام به درمان فوری و برطرف کردن سکته با کمترین آسیب ممکن به مغز، بسیار ضروری است. سکته ایسکمیک را می‌توان به major (عمده) وminor (جزئی) تقسیم کرد. تقسیم‌بندی سکته ایسکمیک ۱- Large vessel stroke ۲- Small vessel stroke ۳- Cardioembolic stroke علل سکته ایسکمیک این سکته وقتی رخ می‌دهد که یک رگ هادی خون در مغز توسط  یک پلاک خونی گرفته شود. سکته ایسکمیک معمولاً در یک طرف بدن و بیشتردر داخل و یا نزدیک محل سرخرگ‌ها در گردن موسوم به شریان‌ کاروتیدی یا ورتبرال اتفاق می‌افتد. شریان‌های کاروتیدی و ورتبرال، وظیفه انتقال اکسیژن و مواد غذایی تازه به مغز را بر عهده دارند. این سکته ناشی از تجمع حاصل از کنده شدن یک پلاک خونی از رگ و رسیدنش به مغز است. همچنین پلاک‌های خونی می‌توانند در رگ‌هایی ایجاد شوند که حامل خون به مغز هستند و تنگ شدن این رگ‌ها، عاملی کافی برای ایجاد سکته ایسمکیک است. علائم سکته‌ مغزی ایسکمیک  علائم سکته مغزی ایسکمیک به محل مورد حمله در مغز بستگی دارند. به محض بروز علائم، ضروری است تا بیمار هرچه سریع‌تر تحت معالجه قرار گیرد. سه موردی که در پایین ذکر شده، از بارزترین علامت‌های سکته مغزی ایسکمیک است: ۱- ضعف یک طرف بدن مثل بازو، صورت ۲- از دست دادن تعادل ۳- حرف زدن به طور نامفهوم یا عجیب باید توجه کرد که ممکن است تمام این علائم همزمان در یک فرد نمایان نشود. تعیین علت سکته مغزی ایسکمیک برای تعیین علت اصلی سکته مغزی ایسکمیک، از روش‌های زیر استفاده می‌شود: ۱- الکتروکاردیوگرام (EKG)  ۲- آنژیوگرافی ۳- اکوکاردیوگرافی  ۴- آزمایشات خون ۵ - MRI روش های تشخیص سکته مغزی ایسکمیک معمولاً پزشک برای تشخیص این نوع سکته، اقدام به معاینه جسمی کرده و راجع به سابقه خانوادگی فرد سوال می‌پرسد. باتوجه به علائم بیمار، پزشک می‌تواند دریابد که انسداد و گرفتگی رگ دقیقاً در کدام ناحیه رخ داده است. همچنین سی تی اسکن از جمجمه نیز می‌تواند در تشخیص سکته مغزی ایسکمیک، از سایر بیماری‌هایی (خونریزی و تومور مغزی) که منجر به از بین رفتن بافت مغزی می‌شوند، کمک کند. بهترین روش تشخیص و تعیین زمان وقوع سکته ایسکمیک ، انجام ام آرآی مغزی است. دیگر روش‌های تشخیص سکته مغزی ایسکمیک شامل نوار قلبی، آنژیوگرافی، اکوکاردیوگرافی و آزمایش خون می‌شود. ریسک فاکتورهای قابل کنترل سکته مغزی فشار خون بالا، دیابت، کلسترول بالا، سکته قلبی، تنگی کاروتید، تنگی ورتبرال, سوراخ دهلیزی قلبی ( Patent Foramen Ovale ) و اریتمی‌ قلبی. درمان سکته ایسکمیک مهم‌ترین فاکتور در درمان سکته، زمان است؛ که هر چه زودتر باید شروع شود. از دو روش زیر برای درمان بیماران مبتلا به سکته استفاده می‌کنند: ۱- Intravenous thrombolysis در این شیوه, درمان بهتر است کمتر از ۳ ساعت از شروع علائم آغاز شود که این عدد در برخی منابع به ۴.۵ ساعت نیز می‌رسد. همچنین بیمار باید سن بالای ۱۸ سال داشته باشد و علائم عصبی قابل توجه از خود بروز داده باشد و کنتراندیکاسیون همچون کمبود پلاکت های خونی نداشته باشد. ۲- Mechanical thrombectomy این نوع سکته مربوط به بسته شدن شریان های خونی بزرگتر است که در این صورت با برداشتن لخته از طریق ورود به شریان انجام می شود. ورود به شریان می تواند یا از طریق کشاله ران و یا از مچ دست انجام شود. در این تکنیک با استفاده از یک سیم مخصوص لخته خون تخلیه می شود. و جریان خون به حالت طبیعی بر میگردد. TIA  TIA یا حمله ایسکمیک گذرا، که بیشتر تحت عنوان سکته خفیف شناخته می‌شود؛ با سایر انواع سکته تفاوت دارد. در این نوع از سکته، جریان خون در مغز تنها به مدت کوتاهی مسدود می‌شود؛ اما این نوع از سکته، مقدمه‌ای است برای حمله و سکته ایسکمیک دائمی. TIA نوعی سکته ایسکمیک است؛ که حاصل مسدود شدن موقتی جریان خون در مغز بوده و اغلب در کمتر از پنج دقیقه به طول می‌انجامد. علائم TIA ۱- شروع ناگهانی ضعف و یا بی‌حسی در یک سمت بدن ۲- بروز ناگهانی اختلالات تکلم ۳- محدودشدن ناگهانی میدان دید  ۴- شروع ناگهانی سرگیجه ۵- اختلال در راه رفتن و یا از دست دادن تعادل  ۶- سردرد شدید ناگهانی

آپوپلکسی هیپوفیز اگر بافت مغزی غده هیپوفیز دچار سکته یا خونریزی شود، آپوپلکسی هیپوفیز یا خونریزی غده هیپوفیز رخ خواهد داد. آپوپلکسی هیپوفیز، باعث می‌شود غده هیپوفیز, به دلیل تورم, بسیار بزرگ شود و به نواحی اطراف فشار وارد کند. درباره  آپوپلکسی هیپوفیز  می توان گفت که معمولاً زمانی رخ می‌دهد که یک تومور در غده هیپوفیز وجود داشته باشد. این بیماری هیچ‌گونه منشأ ارثی ندارد. آپوپلکسی می تواند باعث کوری, کمبود حرکت چشم, سردرد, تهوع, کمبود هورمون کورتیزول و مرگ شود و یک بیماری اورژانسی است که نیاز به جراحی اورژانس دارد. علل آپوپلکسی هیپوفیز رایج‌ترین علت این بیماری، خونریزی توموری است که داخل غده هیپوفیز قرار دارد. از دیگر علت‌های ایجادکننده آپوپلکسی هیپوفیز، می‌توان به  فشار خون بالا,  سابقه رادیوتراپی غده هیپوفیز,  افت ناگهانی فشار خون و  استفاده از داروهای رقیق کننده خون, اشاره کرد.   تشخیص آپوپلکسی هیپوفیز در ابتدا برای تشخیص بیماری آپوپلکسی هیپوفیز، معاینات فیزیکی و عصبی انجام می‌شود. سپس سوالاتی راجع به سوابق پزشکی بیمار و داروهایی که مصرف می‌کند پرسیده می‌شود. بهترین روش و قطعی‌ترین روش درمان این بیماری، انجام CT و MRI از مغز است. آزمایش‌هایی مثل آزمایش خون و آزمایش کامل هورمون‌های هیپوفیز نیز از دیگر روش‌های تشخیص هستند.  درمان آپوپلکسی هیپوفیز بهترین روش‌های درمان این بیماری، شامل سه مورد زیر می‌شود. ۱- مراقبت دقیق از سطح الکترولیت (املاح بدن) و سطح مایع بدن بیمار ۲- تزریق دوز بالایی از کورتیکو استروئید ۳-  جراحی آپوپلکسی هیپوفیز اگر خونریزی غده هیپوفیز زیاد نباشد، دو روش اول بیشترین کارایی را خواهند داشت. اما اگر میزان خونریزی غده هیپوفیز زیاد باشد، بهترین روش درمان جراحی است. بهترین روش جراحی این بیماری، جراحی نوروآندوسکوپی از طریق بینی است. در این روش، لوله‌ای نازک و منعطف به نام نوروآندوسکوپ را از طریق ایجاد سوراخی در انتهای حفره بینی که تقریباً قطری برابر با پنج میلی‌متر دارد، به درون مغز هدایت می‌کنند. جراحی نوروآندوسکوپی به دلیل اینکه برش‌های کوچکی در قائده جمجمه ایجاد می‌کند، بهترین روش جراحی است؛ زیرا پس از این عمل، مدت زمان بستری شدن بیمار بسیار کم خواهد بود.

علائم بالینی CMها ممکن است باعث خونریزی در مغز یا نخاع  شوند؛ که می‌تواند بسته به محل آن علائم و نشانه‌های زیادی مانند سکته مغزی، تشنج، سردردهای شدید، تغییر در بینایی، پارستزی و پلژی ایجاد کند. نگران کننده‌‌ ترین عوارض CMها از خونریزی مکرر ناشی می شود؛ که ممکن است باعث سکته مغزی هموراژیک و آسیب عصبی پیشرونده شود.

DAVF DAVF (Dural Arterio Venous Fistular) گروهی از زائده‌های عروقی است که در آن شریان مستقیم با ورید در تماس است. به دلیل تماس شریان با فشار بالای خون و ورید با فشار پایین خون، ریسک خونریزی بالا است. در بعضی موارد بیمار با سردرد یا علائم عصبی به پزشک مراجعه می‌کند ولی مهم‌ترین ریسک این بیماری خونریزی است.  این بیماری در مغز بر اساس تقسیم‌بندی بوردن به سه گروه تقسیم می‌شود که گروه ۱ ریسک کمتر خونریزی و گروه ۳ بالاترین ریسک خونریزی را دارد.  در ستون فقرات و نخاع نیز این گروه جزو نوع ۱ و ۴  گروه Spinal AVM می‌باشد.  تشخیص این بیماری از طریق آنژیوگرافی امکان پذیر بوده و درمان آن معمولاً از طریق اندووسکولار است. در موارد نادر که درمان آندووسکولار میسر نیست، بیماری قابل درمان از طریق جراحی است.

صرع صرع یک اختلال عصبی است؛  که با فعالیت غیرطبیعی مغز مشخص می‌شود و باعث بروز حملات مکرر و غیرقابل تحریک، رفتار غیرعادی، تغییر احساسات و گاهی مواقع از دست دادن هوشیاری می شود. تشنج‌ نیز یکی دیگر از علائم صرع است، که می‌تواند از دوره‌های کوتاه چند ثانیه‌ای تا دوره‌های طولانی مدت، متفاوت باشد. تقریباً در۶ مورد از ۱۰ مورد تشنج، هیچ علتی وجود ندارد و به همین دلیل به آن صرع ایدیوپاتیک می گویند. به نوعی از تشنج که با علت مشخصی ایجاد شده باشد، صرع ثانویه می‌گویند. علل شایع صرع ثانویه ۱- آسیب مغزی پس از تروما  ۲- سکته مغزی  ۳- تومور مغزی ۴- عفونت‌های مغزی ۵- اختلالات متابولیک مانند تغییرات شدید سدیم خون. معمولاً، صرع پس از وقوع دو تشنجِ غیرقابل تحریک تشخیص داده می‌شود.  تشنج‌های صرع به دو نوع  تشنج کانونی و  تشنج عمومی   طبقه بندی می‌شوند. تشنج کانونی این نوع تشنج، ناشی از فعالیت غیر طبیعی در یک قسمت از مغز است؛ که بارزترین علامت آن، از دست دادن هوشیاری است.  تشنج عمومی دراین نوع از تشنج، در اکثر مواقع هوشیاری کامل از بین می‌رود و بیشتر به شش نوع زیر تقسیم می‌شود: ۱- تشنج تونیک-کلونیک ۲- تشنج تونیک ۳- تشنج کلونیک ۴- تشنج میوکلونیک ۵- تشنج ابسنس (پنهان) ۶- تشنج آتونیک تشخیص صرع آزمایش‌های خون، تصویربرداری مغز (MRI) و نوار مغزی (EEG)، از روش‌های تشخیص بیماری صرع هستند. در صورت مشکوک بودن به عفونت، پونکسیون کمری برای معاینه CSF  نیزانجام می‌شود. در بیماران جوان، ممکن است هیچ علتی برای بروز بیماری صرع ، پیدا نشود.  درمان صرع درمان صرع در درجه اول شامل تجویز داروهای ضد تشنج است. انتخاب داروی ضد تشنج باید بر اساس نوع تشنج و مشخصات عوارض جانبی در نظر گرفته شود. پس از۲ تا ۵ سال درمان، در حدود ۷۰ درصد از کودکان و ۶۰ درصد از بزرگسالان، می‌توانند داروها را بدون عود مجدد تشنج قطع کنند. اگر بیماری مقاوم به دارو باشد، جراحی صرع تنها گزینه خواهد بود. لوبکتومی و لزیونکتومی دو نوع جراحی بیماری صرع اصلی هستند . تکنیک‌های جدیدتر درمان بیماری صرع ، شامل تحریک عصب واگوس (VNS) با کاشت جراحی یک دستگاه تحریک کننده و کاشت سیستم (VNS NeuroPace) است. صرع لوب قدامی مغز بیماری صرع می‌تواند از قسمت‌های مختلف مغز ناشی شود. اگر این بیماری از پشت مغز ناشی شود، منجر به صرع حرکتی خواهد شد. اگر از قسمت تمپورال ناشی شود، بیمار حواسش را از دست خواهد داد و بیهوش خواهد شد. زمانی که بیماری صرع از لوب قدامی ناشی شود، منجر به اختلالات شخصیتی و حس‌کردن بوی غیرحقیقی خواهد شد. درصورتی که این بیماری با دارو درمان نشود، بهترین گزینه درمانی جراحی خواهد بود. برای انجام عمل جراحی، ابتدا قسمتی از مغز که منجر به صرع شده توسط نوار مغزی تعیین می‌شود و سپس آن قسمت درآورده می‌شود.  صرع لوب تمپورال مزیال این بیماری ارتباط زیادی با صرع لوب گیجگاهی مغز دارد. در اثر ایجاد زخم در عمیق‌ترین قسمت لوب گیجگاهی مغز و کمبود نورون‌ها، صرع لوب تمپورال مزیال ایجاد می‌شود. این بیماری از قسمت میانی لوب تمپورال ناشی می‌شود و باعث از بین رفتن هوش می‌شود. این بیماری از طریق جراحی (درآوردن قسمتی از مغز که باعث تولید صرع می‌شود) درمان می‌شود. از شایع‌ترین علل صرع می‌توان به ناهنجاری‌های عروقی مغز، سندروم‌های ژنتیکی و کمبود اکسیژن در مغز اشاره کرد. علائم بیماری صرع ۱- تغییر در رفتار ۲- تغییر در احساسات ۳- اسپاسم ماهیچه ۴- تشنج تشخیص صرع لوب تمپورال مزیال MRI، توموگرافی کامپیوتری و انجام آزمایش خون، از رایج‌ترین روش‌های تشخیص این بیماری هستند. صرع لوب فرونتال صرع لوب فرونتال یک نوع بیماری است که از سندرم صرع نشأت می‌گیرد. افراد مبتلا به این بیماری از حرکات غیر طبیعی در هنگام خواب رنج می‌برند؛ که نوعی تشنج به حساب می‌آید. بیماری صرع لوب فرونتال می‌تواند در هر سنی رخ دهد؛ اما اکثراً در سنین پایین‌تر از ۲۰ سالگی دیده می‌شود. علت اصلی ایجادکننده این بیماری، عوامل ارثی است. این بیماری تحت عنوان صرع لوب فرونتال شبانه، صرع لوب پیشانی و صرع لوب فرونتال اوتوزوم نیز شناخته می‌شود.  علائم صرع لوب فرونتال در افراد مبتلا به این بیماری، هنگام خواب و یا وقتی که از خواب بیدار می‌شوند، علائم زیر مشاهده می‌شود: ۱- چرخش بدن ۲- بالا و پایین رفتن لگن ۳- حرکاتی مثل رکاب زدن ۴- ایجاد صداهایی مثل گریه، ناله وفریاد روش های تشخیص بیماری صرع لوب فرونتال اولین قدم در تشخیص این بیماری، بررسی سوابق پزشکی و معاینه کامل است. قدم بعدی، انجام نوار مغزی است؛ اما اگر در نوار مغزی نشانه‌ای وجود نداشته باشد، مانیتورینگ طولانی مدت امواج مغزی در هنگام خواب انجام می‌شود.  روش های درمان بیماری صرع لوب فرونتال یکی از رایج‌ترین روش‌های درمان این نوع از بیماری، مصرف داروهای ضد تشنج مثل اکسا کاربازپین است. هم‌چنین مصرف داروهای ضد صرع مثل لوتیراستام، لاکوزامید، گاباپنتین و زونیسامید نیز بسیار مفید خواهند بود. 

شکستگی جمجمه وقتی استخوان جمجمه به هر دلیلی مثل برخورد جسم و یا وارد شدن فشار و نیرو بشکند، شکستگی جمجمه اتفاق می‌افتد. شکستگی جمجمه می‌تواند باعث ایجاد آسیب در غشاهای مغز و رگ‌های خونی مغز شود.  علائم شکستگی جمجمه علائم شکستگی جمجمه عبارت‌اند از: ۱- تورم در منطقه آسیب دیده و یا نواحی اطراف آن ۲- کبودی صورت ۳- خونریزی از بینی و گوش ۴- خونریزی زخم ناشی از تروما ۵- کبودی محل اطراف تروما انواع شکستگی جمجمه با توجه به محل و نوع شکستگی، شکستگی جمجمه به ۶ نوع تقسیم می‌شود؛ که شامل شکستگی جمجمه به سمت داخل، شکستگی بسته، شکستگی باز، شکستگی پایه، شکستگی خطی و شکستگی خرد شده می‌شود.  شکستگی جمجمه به سمت داخل در این نوع شکستگی جمجمه، جمجمه به داخل حفره مغز گسترش پیدا می‌کند. این نوع شکستگی، در اثر ضربه شدید به جمجمه ایجاد می‌شود. شکستگی بسته در شکستگی بسته، پوست قسمتی از سر که شکسته شده است، پاره نمی‌شود و استخوان جمجمه در معرض هوا قرار نمی‌گیرد.  شکستگی باز در این نوع از شکستگی برخلاف شکستگی بسته، پوست سر پاره می‌شود، در معرض هوا قرار می‌گیرد و استخوان را متورم می‌کند. شکستگی خردشده در این نوع از شکستگی، ناحیه آسیب دیده به چند قسمت تقسیم می‌شود.  شکستگی خطی این نوع از شکستگی، در راستای یک خط مستقیم در جمجمه اتفاق می‌افتد. شکستگی پایه شکستگی پایه در کف جمجمه ایجاد می‌شود؛ که شامل نواحی بالای گردن، نواحی اطراف چشم، گوش، بینی و بالای گردن می‌شود.  روش های تشخیص شکستگی جمجمه رایج‌ترین روش تشخیص شکستگی جمجمه، معاینه فیزیکی است. از عکس‌برداری، اشعه CT، اشعه X و MRI ، برای تشخیص میزان و شدت شکستگی استفاده می‌شود؛ که از این بین، CT رایج‌ترین روش تشخیص شکستگی جمجمه است. روش های درمان شکستگی جمجمه اکثر شکستگی‌های جمجمه، پس از شش ماه خودبه‌خود بهبود پیدا می‌کنند، اما اگر شکستگی جمجمه باعث ایجاد آسیب در دیگر قسمت‌های مغز شده باشد، احتمالاً نیاز به جراحی وجود خواهد داشت و گاهی بر حسب نیاز بیمار، چندین جراحی انجام می‌شود. در انتخاب روش درمانی شکستگی جمجمه، جراح مغز و اعصاب عواملی مثل سن، سابقه پزشکی، نوع شکستگی و دیگر علائم را بررسی می‌کند. یکی دیگر از کارهایی که پزشک متخصص شکستگی جمجمه  پیشنهاد می کند، تجویز داروهایی است که در مدیریت درد بیمار تأثیر خواهند داشت. 

علل آنوریسم اصلی‌ترین عللی که باعث ایجاد آنوریسم می‌شوند، عبارت‌اند از سیگار کشیدن و فشار خون بالا. از دیگر دلایل نادر به وجود آمدن آنوریسم می توان از  مصرف آمفتامین و کوکائین،  آسیب تروماتیک مغزی (اغلب ناشی از تصادفات اتومبیل)،  آترواسکلروز (تجمع چربی در دیواره عروق خونی)،  عفونت مغزی (مننژیت) و عوامل  ارثی یاد کرد.  محققان دقیقاً کشف نکرده‌اند که علت نشت یا پارگی آنوریسم که منجر به خونریزی در داخل یا اطراف مغز می‌شود، چیست؛ اما هر چیزی که فشار خون فرد را افزایش دهد، می‌تواند خطرناک باشد. فشار خون بالا باعث می‌شود که خون به شدت به دیواره رگ‌های خونی فشار بیاورد. مواردی که ممکن است فشار خون را افزایش دهند عبارت‌اند از: ۱- استرس مداوم یا عصبانیت ۲- بلند کردن، حمل یا فشار دادن چیزهای سنگین مانند وزنه یا مبلمان ۳- فشار خون مقاوم به درمان

هیدروسفالی به جمع شدن آب در داخل جمجمه، هیدروسفالی گفته می‌شود. در قسمت‌هایی از مغز که بطن نامیده می‌شوند، مایعی در جریان است؛ که به آن مایع، مایع مغزی – نخاعی می‌گویند. اگر مایع – نخاعی که در بطن‌ها جریان دارد در داخل جمجمه جمع شود، هیدروسفالی اتفاق می‌افتد.  علل هیدروسفالی شبکه‌های کوروئید ساختارهایی در مغز هستند؛ که باعث تولید مایع مغزی – نخاعی می‌شوند. بعضی مواقع این شبکه‌ها نوعی از تومور را ایجاد می‌کنند؛ که این تومور باعث می‌شود تا حجم مایع مغزی – نخاعی افزایش پیدا کند و در نتیجه افزایش حجم مایع مغزی – نخاعی، هیدروسفالی ایجاد می‌شود.  از دیگر علل هیدروسفالی می‌توان به وجود بیماری‌هایی مثل نارسایی قلبی و ایجاد لخته در عروق اشاره کرد. علائم هیدروسفالی درباره بیماری هیدروسفالی می توان گفت که در کودکان و بزرگسالان علائم یکسانی دارد. بهتر است پس از مشاهده علائم زیر زودتر به پزشک مراجعه شود.  ۱- تاری دید ۲- سردرد ۳- تهوع و استفراغ ۴- انحراف چشم‌ها به پایین ۵- دوبینی اگر هیدروسفالی زود درمان نشود، علاوه بر علائمی ذکر شد، باعث ایجاد علائم زیر نیز خواهد شد: ۱- اختلال در راه رفتن ۲- بی‌اختیاری ادراری ۳- اختلال در حافظه تشخیص هیدروسفالی اولین روش تشخیص هیدروسفالی، معاینات فیزیکی است. برجسته شدن ملاج، حرکت‌های غیر طبیعی چشم و افزایش قطر دور سر، از جمله موارد نشان‌دهنده‌ی بیماری هیدروسفالی هستند. بعد از معاینات فیزیکی، سی تی اسکن و MRI از دیگر روش‌های تشخیص این بیماری هستند. درمان هیدروسفالی بهترین و رایج‌ترین روش درمان هیدروسفالی، جراحی است. در جراحی هیدروسفالی ، لوله‌ای باریک به نام شنت مغزی را در بدن بیمار قرار می‌دهند. شنت مغزی مایع مغزی – نخاعی را از بطن‌ها خارج می‌کند و به دیگر قسمت‌های بدن می‌فرستد. اگر عامل ایجادکننده هیدروسفالی تومور باشد، پزشک متخصص هیدروسفالی ابتدا تومور را درمان می‌کند و در صورت نیاز جراحی دوم (قراردادن شنت مغزی در بدن) را انجام می‌دهد.  هیدروسفالی با فشار طبیعی هیدروسفالی با فشار طبیعی یک نوع خاصی از بیماری هیدروسفالی است. در این بیماری بطن‌های بیمار بزرگ هستند؛ اما فشار داخل مغز زیاد نیست. هیدروسفالی با فشار طبیعی معمولاً در بیمارهای سن بالا رخ می‌دهد و یک سندروم خاص است؛ که بیمار حالت دمانس دارد، نمی‌تواند به راحتی راه برود و ادرار را کنترل کند. بیماری هیدروسفالی با فشار طبیعی ، با شانت قابل درمان است و چندماه بعد از درمان، بیمار به حالت نرمال برخواهد گشت.

تشخیص  تصویربرداری MRI اسکن ، به‌عنوان استاندارد بالینی برای تشخیص CM مورد استفاده قرار گرفته‌اند. MRI با و بدون ماده حاجب (رنگی: Contrast) بهترین وسیله برای تشخیص ناهنجاری‌های کاورنوس است. اسکن MRI ممکن است برای تجزیه و تحلیل تغییر در اندازه ناهنجاری کاورنوس، خونریزی اخیر یا ظهور ضایعات جدید نیاز به تکرار داشته باشد.

درمان ضایعات بدون علامت به طور کلی، ضایعاتی که به طور اتفاقی کشف می‌شوند باید سالانه به مدت دو سال و سپس هر پنج سال یک بار با اسکن MRI دنبال شوند. اگر شواهد بالینی از خونریزی یا علائم جدید ظاهر شد، باید زودتر MRI انجام شود. ممکن است برای برخی از بیماران داروهای ضد تشنج تجویز شود. ضایعات علامت دار برای کنترل تشنج باید جراحی را در نظر گرفت اگر: ۱- تشنج را نمی‌توان از طریق دارو کنترل کرد.  ۲- ناهنجاری غار در یک منطقه کم خطر و به راحتی قابل دسترسی از مغز است.  ۳- ناهنجاری غار در حال رشد رزکسیون جراحی در بیماران مبتلا به نقایص عصبی پیشرونده باید در نظر گرفته شود.

آنوریسم‌های پیچیده آنوریسم‌های پیچیده، نوعی از آنوریسم‌های مغزی هستند که سایز و فرم پیچیده دارند؛ مثل فرم‌های ساکولار و فیوزیفرم. این موضوع، معالجه این آنوریسم‌ها را کمی پیچیده می‌کند؛ زیرا گاهی مواقع با یک نوع معالجه قابل درمان نیستند. آنوریسم‌های پیچیده برای درمان به روش‌های اینترونشن، کلیپینگ و ریکانستراکشن نیاز دارند. در این روش‌ها، آنوریسم بسته می‌شود، ولی رگ‌هایی که از قسمت سر و گردن آنوریسم خارج می‌شوند، می‌توانند خون را به قسمت‌های دیگر ببرند. معمولاً سه درصد از مردم آنوریسم غیرترکیده دارند؛ که ده درصد از این افراد، آنوریسم پیچیده دارند. اگر آنوریسم بترکد، خونریزی زیرعنکبوتیه رخ می‌دهد؛ که این موضوع منجر به مرگ پنجاه درصد از بیماران می‌شود. ولی اگر آنوریسم قبل از ترکیدن درمان شود، بیمار به زندگی نرمال ادامه خواهد داد.

زخم‌های گلوله جمجمه زخم‌های گلوله جمجمه، ۱۰ درصد از آسیب‌های مغزی را به خصوص در کشورهایی که استفاده از اسلحه در آنها آزاد است، شامل می‌شود.  تشخیص زخم‌های گلوله جمجمه در صورتی که بیمار در هنگام ورود به بیمارستان، فشار خون و سطح اکسیژن مناسبی داشته باشد، یک اسکن کامپیوتری فوری (CT) از مغز انجام می‌شود. درمان زخم‌های گلوله جمجمه در صورت برقرار بودن دو شرط زیر،  جراحی زخم‌های گلوله جمجمه انجام می‌شود. ۱- سطح هوشیاری که توسط مقیاس کما گلاسکو (CGS) تعیین می‌شود، مناسب باشد. ۲- اگر خونریزی توسط سی ‌تی ‌اسکن مشخص شود. مسیری که گلوله در جمجمه طی می‌کند، بسیار اهمیت دارد. گلوله‌هایی که ساقه مغز، لوب‌های متعدد مغز و قسمت‌هایی از مغز را که دارای مایع نخاعی است؛ تحت هدف قرار می‌دهند، بسیار کشنده هستند.

آستروسیتوما آستروسیتوما نام دیگر تومور گلیوما می باشد. انواع آستروسیتوما آستروسیتوما شامل دو نوع درجه پایین (آهسته رشد) و درجه بالا (سریع رشد) است. آستروسیتومای درجه پایین آستروسیتوم پیلوسیتیک (درجه ۱) آستروسیتومای منتشر (درجه ۲) آستروسیتومای درجه بالا آستروسیتوم آناپلاستیک (درجه ۳) گلیوبلاستوما (درجه ۴) آستروسیتومای درجه پایین درجه اول تومور آستروسیتوما کاملاً خوش‌خیم است و در اطراف هیپوتالاموس، مخچه، و اعصاب چشم قرار دارد. معمولاً در بیماران جوان رخ می‌دهد؛ و گاهی مواقع سیستیک است. درجه دوم این تومور، نسبت به درجه سه و چهار کمتر بدخیم است و تا سال‌ها برای بیمار مشکلی پیش نمی‌آورد. اگر درجه دوم تومور آستروسیتوما درمان نشود، پس از چند سال به درجه‌های بالاتر تغییر می‌کند و تبدیل به آستروسیتومای آناپلاستیک (گرید سه آستروسیتوما) و گلیوبلاستوما (گرید چهار) می‌شود. درمان آستروسیتوما ی درجه پایین از طریق جراحی تومور آستروسیتوما امکان‌پذیر است. آستروسیتومای درجه بالا آستروسیتومای درجه ۳ و درجه ۴ از نوع آستروسیتومای درجه بالا هستند. آستروسیتومای درجه ۳ تحت عنوان آستروسیتومای بدخیم و آناپلاستیک نیز معرفی می‌شود و بیشتر در افراد میانسال دیده می‌شود. آستروسیتومای درجه ۴ که تحت عنوان گلیوبلاستوما مولتی فرم نیز شناخته می‌شود، سریع‌ترین رشد را در بین انواع تومورهای آستروسیتوما دارد و در افراد ۵۰ تا ۸۰ سال، رایج‌تر است. تشخیص آستروسیتوما برای تشخیص آستروسیتوما از آزمایش‌های زیر استفاده می‌شود: ۱- ام آر آی: این آزمایش می‌تواند به یافتن تومورها، نواحی متورم خون و نواحی تحت تٔثیر سکته کمک کند. همچنین می‌تواند اعصاب و عروق خونی اطراف تومور را نشان دهد. ۲- سی تی اسکن: این آزمایش می‌تواند به یافتن نواحی خونریزی، تغییرات استخوان جمجمه و رسوبات کلسیم کمک کند. ۳- طیف سنجی تشدید مغناطیسی (MRS): این آزمایش فرآیندهای بیوشیمیایی را در قسمت‌های مختلف مغز اندازه گیری میکند. میتوان آن را به عنوان بخشی از MRI انجام داد. ۴- بیوپسی سوزنی: از این روش برای هدایت سوزن به داخل تومور استفاده می‌شود؛ تا قطعه کوچکی از تومور برای آزمایش خارج شود. ۵- آزمایش خون یا سایر آزمایش‌ها: بقیه انواع آزمایش‌ها، می‌توانند به نشان دادن میزان عملکرد اندام‌های خاص کمک کنند و تصوری از سلامت کلی بیمار ارائه دهند.

مننژیوم مننژیوم در پوشش محافظ مغز به نام مننژ ایجاد می‌شود. مننژیوم توموری است که از لایه عنکبوتیه ( اراکنویید - Arachnoid ) منشأ می‌گیرد . مننژیوم یکی از شایع‌ترین انواع تومورهای خوش خیم مغزی است؛ که تقریباً ۲۰ درصد از کل تومورهای مغزی را تشکیل می‌دهد. مننژیوم بدخیم فقط 10 درصد از مننژیوم ها را تشکیل می دهد. علل مننژیوم در مورد علت مننژیوم بحث‌هایی وجود دارد. برخی از محققان بر این باورند که ممکن است ناشی از ناهنجاری‌های ژنتیکی یا نقص کروموزومی باشد، در حالی که برخی دیگر معتقدند که به تغییرات هورمونی و تروما مرتبط است. شایع‌ترین علائم مننژیوم در سر علائم رایج مننژیوم سر عبارت‌اند از: ۱- تشنج ۲- سردرد ۳- ضعف اندام‌ها ۴- اختلال در تکلم ۵- محدود شدن میدان دید تشخیص مننژیوم بهترین روش‌های تشخیصی مورد استفاده برای شناسایی دقیق مننژیوم عبارت‌اند از: ۱- MRI: اسکن‌های تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) با رنگ ( کانترست ) ، به طور مؤثر اکثر مننژیوم‌ها را تشخیص می‌دهند و در نمایش جزئیات مغز بهترین گزینه هستند. ۲- سی تی اسکن: گاهی اوقات یک سی تی اسکن برای ارزیابی اینکه آیا درگیری استخوان (جمجمه) وجود دارد یا اینکه آیا تومور کلسیفیه (رسوب کلسیم در بخش‌هایی از تومور) شده است، انجام می‌شود. معمولا مننژیوم ها باعث ضخامت استخوان جمجمه در محل تومور میشوند. طبقه‌بندی مننژیوم ۱- خوش‌خیم: مننژیوم خوش‌خیم با رشد بسیار آهسته، 90 درصد از کل مننژیوم‌ها را تشکیل می‌دهند. ۲- غیر معمول: مننژیوم غیر معمول ( Atypical ) رشد سریع تری در مقایسه با مننژیوم درجه یک دارد و ممکن است عود کند. ۳- آناپلاستیک: این نوع تومور از نوع بدخیم است و رشد سریعی دارد. انجام بیوپسی بافت برای تشخیص درجه تومور ضروری است. درجه مننژیوم، مسیر کامل اقداماتی را که باید برای درمان مننژیوم انجام شود تعیین می‌کند. درمان مننژیوم  تصمیم گیری در مورد اینکه آیا مننژیوم را باید درمان کرد یا نه، بر اساس عوامل متعددی است که شامل موارد زیر می‌شود (اما به آنها محدود نمی‌شود): ۱- سن ۲- علائم ۳- سلامت کلی ۴- اندازه تومور ۵- محل تومور ۶- سرعت رشد تومور به طور کلی، دو گزینه اساسی برای درمان مننژیوم وجود دارد؛ که شامل جراحی و پرتو درمانی می‌شود. جراحی مننژیوم از نسبتاً ساده تا بسیار پیچیده متفاوت است و گاهی اوقات به چندین جراح مننژیوم از تخصص‌های مختلف نیاز دارد. انواع مننژیوم مننژیوم شیار بویایی زمانی که تومور مننژیوم در شیار بویایی جمجمه ایجاد شود، علائم زیر را به همراه خواهد داشت: ۱- از دست دادن حس بویایی  ۲- تغییرات شخصیتی ۳- اختلال حافظه ۴- اختلال در حس رضایت ۵- کاهش تمرکز ۶- بی اختیاری ادرار ۷- اختلال بینایی بسیاری از علائم، ممکن است ناشی از سایر مشکلات یا شرایط سلامتی باشد و در صورت بروز این علائم، ضروری است که از پزشک مشورت گرفته شود.  مننژیوم در  (CPA) Cerebello Pontine Angle هنگامی که یک تومور مننژیوم در کنار ساقه مغز و مخچه ایجاد می‌شود، به نام مننژیوم (CPA) Cerebello Pontine Angle است. علائم مننژیوم  CP-Angle  عبارت‌اند از: ۱- از دست دادن شنوایی ۲- ضعف عضلات صورت ۳- سرگیجه ۴- ناهماهنگی و بی ثباتی در حرکات دست و یا پا ۵- هیدروسفالی (افزایش میزان مایع و فشار داخل مغز) ۶- شنیدن صداها و مشکلات بلع مننژیوم حفره عقبی هنگامی که تومور مننژیوم در اطراف مخچه و در حفره جمجمه‌ای عقبی ایجاد شود، مننژیوم از نوع حفره عقبی است. علائم مننژیوم حفره عقبی عبارت‌اند از: ۱- ناهماهنگی و بی‌ثباتی در حرکات فردی ۲- هیدروسفالی (افزایش میزان مایع و فشار داخل مغز) ۳- شنیدن صداها و مشکلات بلع مننژیوم برآمدگی اسفنوئید علائم زیر احتمالاً زمانی که تومور مننژیوم روی برجستگی اسفنوئید ایجاد می‌شود، خود را نشان خواهند داد. علائم مننژیوم اسفنوئید عبارت‌اند از: ۱- برآمدگی چشم ۲- کاهش حس بینایی ۳- فلج حرکت چشم ۴- تشنج ۵- اختلال حافظه ۶- تغییر شخصیت ۷- سردرد مننژیوم پارافالسین هنگامی که یک تومور مننژیوم در لایه مننژ بین نیمکره‌های مغز ایجاد شود، مننژیوم از نوع پارافالسین است. علائم مننژیوم پارافالسین عبارت‌اند از: ۱- تشنج ۲- ضعف اندام تحتانی ۳- سردرد ۴- اختلالات شخصیتی ۵- زوال عقل ۶- افزایش بی‌تفاوتی ۷- بی‌تفاوتی عاطفی ۸- لرزش مننژیوم تحدب مغزی  Convexity هنگامی که یک تومور مننژیوم در سطح مغز دور از خط وسط قرار دارد، به آن مننژیوم تحدب می‌گویند. علائم مننژیوم بر روی تحدب مغزی عبارت‌اند از: ۱- تشنج ۲- سردرد ۳- ضعف اندام‌ها ۴- اختلال در تکلم ۵- محدودشدن میدان دید

تشخیص آنوریسم برای این ‌که مشخص شود فرد به آنوریسم مغزی مبتلا شده است یا خیر، آزمایش انجام می‌شود. از طریق آزمایشات، اندازه، شکل و محل آنوریسم‌های مغزی نشان داده می‌شود. آزمایشات عبارت‌اند از: تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRA) آنژیوگرافی تشخیصی مغز توموگرافی کامپیوتری (CTA) سی تی اسکن (CT) ساده ترین روش تشخیص آنوریسم CTA میباشد و بهترین روش تشخیص آنوریسم آنژیوگرافی (DSA) می باشند. در کودکان MRA، به دلیل نداشتن اثرات جانبی اشعه تجویز می شود.

کیست آراکنوئید کیسه‌هایی پر از مایع مغزی نخاعی که بین مغز یا نخاع و غشای آراکنوئید قرار می‌گیرد، کیست آراکنوئید نامیده می‌شود. کیست آراکنوئید، بر روی غشای آراکنوئید قرار می‌گیرد و در بین سخت شامه و غشای آراکنوئید، گسترده می‌شود. کیست آراکنوئید اکثراً مادرزادی است و در هنگام تولد در فرد وجود دارد.  آسیب به سر و ترومای سر، می‌توانند کیست آراکنوئید ثانویه را ایجاد کنند. کیست‌ها تومور مغزی نیستند، بلکه کیسه‌هایی پر از مایع هستند. اکثر کیست‌های آراکنوئید به دلیل پایدار بودن، نیازی به درمان ندارند. تشخیص کیست آراکنوئید تشخیص این نوع از کیست به کمک سی تی اسکن و اِم آر آی انجام می‌شود. درمان کیست آراکنوئید درمان این نوع از کیست، شامل تخلیه مایع از طریق عمل جراحی یا شانت کردن است.  علائم کیست آراکنوئید این کیست در برخی از افراد، هیچ علائمی ندارد و در دیگر افراد علائمی مثل فشار آوردن به مغز را به همراه دارد. با توجه به سایز کیست و محلی که کیست در آن قرار دارد، علائم عبارت‌اند از: ۱- دیوانگی ۲- سرگیجه ۳- سردرد ۴- اختلال در تعادل و پیاده روی ۵- هیدروسفالی ۶- بلوغ زودرس ۷- اختلالات شنوایی و بینایی ۸- عقب ماندگی ذهنی ۹- استفراغ ۱۰- تهوع علائم کیست آراکنوئید در ستون فقرات ۱- عدم کنترل در نگه داشتن ادرار و مدفوع ۲- کرختی دست و پا ۳- ضعف عضلات و ماهیچه‌ها ۴- اسکولیوز ۵- کمردرد علل کیست آراکنوئید همان طور که قبلاً ذکر کردیم، کیست آراکنوئید مادرزادی است و به دلیل رشد نامناسب مغز و ستون فقرات در شکم مادر، ایجاد می‌شود؛ که معمولاً ارثی هستند. از دیگر علل ایجاد کیست آراکنوئید، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: ۱- تروما یا آسیب به سر ۲- مننژیت ۳- تومور مغزی ۴- عوارض ناشی از جراحی مغز و نخاع  

علائم آنوریسم شایع‌ترین علامت آنوریسم سردرد است. علائم دیگر عبارت‌اند از: ۱- اختلالات دید و دوبینی ۲- بزرگ شدن مردمک  ۳- تشنج ۴- بی حسی یا گزگز سر یا صورت ۵- درد در قسمت بالایی و پشت چشم ۶- گردن درد ۷- تهوع و استفراغ ۸- خواب آلودگی یا کما ۹- گیجی ۱۰- اختلال در تعادل ۱۱- اختلال در تکلم ۱۲- بی حسی در بازو یا پا

  درمان  AVM   درمان مناسب بسته به نوع ناهنجاری عروقی ستون فقرات و مغز متفاوت است و باید توسط جراح مغز و اعصاب به دقت مورد توجه قرار گیرد و برای هر بیمار جداگانه تنظیم شود. اکثر بیماران به یکی از سه روش جراحی،   اشعه درمانی  یا آمبولیزاسیون از طریق آنژیوگرافی درمان می‌شوند. اشعه درمانی این روش، خطر اولیه کمی دارد؛ اما به دلیل اینکه اشعه با تأخیر روی ضایعه تأثیر می‌گذارد، ممکن است خونریزی تا دو سال باقی بماند. جراحی آنژیوگرافیک در روش آنژیوگرافیک یا همان جراحی بسته، تمام یا قسمتی از ضایعه از طریق سرخرگ‌ها با تزریق موادی شبیه چسب بسته می‌شود. خطر جراحی آنژیوگرافیک، از اشعه درمانی بیشتر و از جراحی باز کمتر است؛ اما بسته به اندازه ضایعه در این روش AVM ممکن است در یک یا چند جلسه بسته شود، و به این علت ممکن است درمان طولانی شود. زیرا در هر جلسه که ممکن است بین آنها یک تا دو ماه فاصله باشد، فقط می‌توان یک تا دو سرخرگ را بست. جراحی باز در جراحی باز ناهنجاری شریانی وریدی، تمام سرخرگ‌ها و سیاهرگ‌ها بسته می‌شوند و کلافه عروقی خارج می‌شود. در جراحی باز، خطر خونریزی مجدد وجود نخواهد داشت. 

گلیوبلاستوما مولتی فرم (GBM) کارموستین مولتی فرم (GBM)، شایع‌ترین تومور بدخیم مغزی اولیه است. گلیوبلاستوما از تومورهای درجه IV است. گلیوبلاستوما مولتی فرم نوعی آستروسایتوم است و در سلول‌هایی به نام آستروسایت‌، ایجاد می‌شود. آستروسایت‌ها به حمایت از سلول‌های عصبی و حمل مواد مغذی به آنها کمک می‌کنند. گلیوبلاستوما به ندرت متاستاز می‌دهد و به ندرت نیز درمان می‌شود. درمان مؤثر و سریع، می‌تواند به بسیاری از افراد کمک کند تا با کنترل رشد تومور، عمر طولانی تری داشته باشند. اگرچه اکثر  گلیوبلاستوم ها  تقریبا به طور انحصاری در مغز رخ می‌دهند،  اما آن‌ها همچنین می‌توانند در ساقه مغز، مخچه و نخاع ظاهر شوند. ۶۱٪ از گلیوم اولیه در چهار لوب مغز رخ می‌دهد:  فرونتال ۲۵٪ تمپورال ۲۰٪ جداری ۱۳٪ پس سری ۳٪ شواهد نشان می‌دهد که GBM ممکن است از چندین نوع سلول با ویژگی‌های مشابه سلول‌های بنیادی عصبی ناشی شوند. علم مدرن مغز دریافته است که تفاوت های ژنتیک بسیاری بین انواع گلیوبلاستوم ها وجود دارد که در طولانی تر شدن عمر بیمار تاثیر دارند . مهمترین آنها MGMT Promotor Methylation , IDH1/2 , P53 , EGFR-Receptor میباشند.  وجود MGMT Promotor Methylation در تومور , عمر متوسط بیمار را دوبرابر میکند زیرا حساسیت تومور را به شیمی درمانی زیاد میکند.گروهی از گلیوبلاستوما از گلیوم های درجه پایینتر به گلیوبلاستوما تبدیل میشوند که معمولا در افراد مسنتر شایع است. گروه دیگری از گلیوبلاستوما , از اول گلیوبلاستوما هستند که معمولا در بیماران جوانتر شایع هستند و رشد سریعتری دارند علائم گلیوبلاستوما ۱- اختلال در تعادل و راه رفتن ۲- نوسانات خلقی ۳- اختلال در تکلم ۴- اختلالات حافظه ۵- تشنج ۶- تغییر حس ۷- اختلال در تمرکز ۸- اختلال در بینایی ۹- ضعف بسیاری از علائم GBM به آرامی ایجاد می‌شوند و به تدریج با گذشت زمان بدتر می‌شوند. این علائم در ۲۵٪ از بیماران ظاهر می‌شود و می‌تواند در مراحل بعدی بروز کند.  تشخیص گلیوبلاستوما تصویر برداری تشخیص اولیه ممکن است شامل توموگرافی کامپیوتری (CT) یا رزونانس مغناطیسی باشد. در MRI رنگی , تقریبا همه GBM ها با کنتراست گادولینیوم افزایش می‌‎یابند و نشان می‌دهند توده ای با شکل نامنظم با حلقه‌ای متراکم از افزایش و مرکز نکروتیک , یک ویژگی بارز GBM است. وجود نکروز برای تشخیص  گلیوبلاستوما  مورد نیاز است. درمان گلیوبلاستوما درمان GBM تازه تشخیص داده شده نیاز به یک رویکرد چند رشته‌ای دارد. استاندارد فعلی درمان شامل حداکثر برداشتن جراحی ایمن , با یا بدون جراحی هوشیار مغز بسته به مکان تومور, و به دنبال آن پرتو درمانی همزمان با شیمی درمانی تموزولوماید (TMZ)، یک عامل شیمی درمانی آلکیله کننده خوراکی می باشد. برای عود تومور , به غیر از جراحی , میتوان از داروی  bevacizumab که از رشد عروق تومور جلوگیری میکنند استفاده کرد. در بعضی موارد, پس از برداشتن تومور, میتوان قرص های حاوی شیمی درمان کارموستین را در محل برداشت تومور برای جلوگیری از عود تومور استفاده کرد. رژیم غذایی کتوژنیک برای بیماران توصیه میشود. میدان های الکتریکی متناوب با شدت کم از طریق چسب های خاص که بر روی پوست و در محل حذف تومور قرار میگیرند میتوانند از شدت عود تومور بکاهند. این نوع درمان Tumor Treating Fields (Novocure ) نامیده میشود.

رزکسیون آندوسکوپی رزکسیون آندوسکوپی که به آن روش اندوسکوپیک اندونازال می‌گویند، یک نوع جراحی قاعده جمجمه است که از سوراخ‌های بینی به عنوان ورودی طبیعی به داخل جمجمه استفاده می‌کند. این نوع از جراحی، یکی از کم خطرترین انواع جراحی است؛ زیرا آندوسکوپ از طریق بینی برای دستیابی به تومورهای نزدیک قاعده جمجمه عبور می‌کند و هم‌چنین دسترسی جراح مغز و اعصاب به بخش‌هایی از مغز و ستون فقرات که دسترسی به آن‌ها با سایر مداخلات عصبی جراحی دشوار است، را آسان می‌کند. رزکسیون آندوسکوپی با هدایت آندوپورت، به حذف تومورهایی مانند مننژیوم ( که در مکان‌هایی وجود دارد که دسترسی سختی دارد)، کمک می‌کند. از این جراحی در بیماری‌های زیر بیشترین استفاده را می‌کنند ۱- مننژیوم شیار بویایی ۲- برجستگی مننژیوم سلار ۳- فرورفتگی زینی شکل مننژیوم سلار  ۴- درمان مشکلات سینوس‌ها میکروجراحی کیهول (Key Hole) میکروجراحی کیهول به عنوان کرانیوتومی (جمجمه برداری) واقع در بالای حدقه ی چشم (سوپرااربیتال) یا کرانیوتومی ابرو نیز شناخته می‌شود. کرانیوتومی عبارت است از برداشتن بخشی از استخوان از جمجمه به منظور نمایان شدن مغز. کرانیوتومی سوپرا اربیتال برای برداشتن تومورهای مغزی استفاده می‌شود؛ که خیلی بزرگ یا نزدیک به اعصاب بینایی یا شریان‌های اساسی هستند و با آندوسکوپی قابل برداشتن نیستند. جراحان مغز و اعصاب یک برش کوچک در ابرو ایجاد می‌کنند تا به تومورهای جلوی مغز یا اطراف غده هیپوفیزی دسترسی پیدا کنند. چه زمانی برای انجام یک میکروجراحی کیهول مناسب‌تر است؟ از این روش برای موارد زیر، بیشترین استفاده را می‌کنند: ۱- مننژیوم شیار بویایی ۲- مننژیوم بال اسفنوئید (مربوط به استخوان پروانه ای) ۳- تومورهای پایه جمجمه ۴- برخی از تومورهای  هیپوفیز ۵- کیست‌هایی مانند کیست راتکه 

نورالژی گلوسوفارنژیال این بیماری یک اختلال نادر است که به دلیل کارکرد عصب زوج نهم  مغزی  و وجود توده‌های سر و گردن ایجاد می‌شود. این بیماری معمولاً در سنین بالای ۵۰ سال رخ می‌دهد.  علائم نورالژی گلوسوفارنژیال احساس درد در هنگام صحبت کردن و غذا خوردن، از بارزترین علائم نورالژی گلوسوفارنژیال است. درمان نورالژی گلوسوفارنژیال یکی از روش‌های درمانی این بیماری، مصرف داروهایی مثل کاربامازپین است. مصرف این دارو با ۲۰۰ میلی‌گرم در روز شروع می‌شود و در هر دو روز ۲۰۰ میلی‌گرم دیگر به مقدار مصرفی این دارو اضافه می‌شود. در نهایت مقدار مصرفی این دارو به دوز ۱۲۰۰ میلی‌گرم در روز می‌رسد. اگر بیمار امکان مصرف کاربامازپین را نداشته باشد، گاباپنتین جایگزین خواهد شد. اگر مصرف دارو به درمان نورالژی گلوسوفارنژیال کمکی نکند، ترکیب درمان دارویی و درمان اینترونشنال بهترین گزینه خواهد بود.

نوروم آکوستیک یکی از تومورهای خوش‌خیم عصب هشتم جمجمه‌ای، تومور مغزی نوروم آکوستیک (سی پی انگل) یا شوآنوم وستیبولار است. تومور نوروم آکوستیک معمولاً از سلول‌های قدامی عصب جمجمه‌ای به وجود می‌آید و فشار زیادی به اعصاب مخچه وارد می‌کند. انواع تومور نوروم آکوستیک تومور نوروم آکوستیک در انواع متناوب و ارثی رخ می‌دهد. اکثر بیماران مبتلا به نوروم آکوستیک، به نوع متناوب مبتلا هستند. سندرم ارثی نوروم آکوستیک، نوروفیبروماتوزیس نوع دوم نامیده می‌شود. ۵ درصد از بیماران مبتلا به نوروم آکوستیک، سندرم ارثی دارند. علل تومور نوروم آکوستیک علت بروز تومور نوروم آکوستیک، نامشخص است. طبق تحقیقات انجام شده، یکی از دلایل تشخیص تومور نوروم آکوستیک ، قرار گرفتن طولانی مدت در معرض پارازیت تلفن همراه است. درمان نوروم آکوستیک برای درمان تومور نوروم آکوستیک، سه روش متداول وجود دارد: ۱- معاینه مستمر ۲- جراحی ۳- پرتو جراحی با توجه به وضعیت تومور، عملکرد اعصاب صورت بیمار و سلامت شنوایی، پزشک تشخیص می‌دهد که از چه نوع درمانی استفاده کند. اگر بیمار مبتلا به نوروم آکوستیک خفیف باشد، لازم است تا هرسال برای بررسی وضعیت تومور، تصویربرداری انجام شود. سپس با توجه به سایز تومور نوروم آکوستیک، نوع درمان مشخص خواهد شد. پرتوجراحی در پرتوجراحی، تومور نوروم آکوستیک را با پرتوهای همگرا با انرژی بالا هدف گذاری می‌کنند. به کمک پرتو جراحی، رشد تومور کنترل می‌شود؛ به این معنی که رشد تومور یا کاهش می‌یابد یا متوقف می‌شود. اگر این نوع از درمان طولانی شود؛ عوارض زیر را به همراه خواهد آورد: ۱- نکروز مغز (بافت مردگی مغز) ۲- آسیب به اعصاب جمجمه ۳- گلیوبلاستوم مولتی فرم یا گلیوبلاستوما جراحی تومور نوروم آکوستیک اکثر افراد مبتلا به نوروم آکوستیک، به کمک جراحی درمان می‌‎شوند. به کمک جراحی، کوچک‌ترین تومور هم مشخص می‌شود و برداشته می‌شود. نوع جراحی بستگی به مکان و هم‌ چنین اندازه تومور دارد. معمولاً به کمک جراحی، برداشتن کامل تومور امکان پذیر است. عمل جراحی تحت بیهوشی کامل انجام پذیر خواهد بود. اگر پزشک تشخیص دهد که جمجمه نیاز به باز شدن دارد، در نتیجه موی سر را می‌تراشند.  جدیداً این جراحی کمی متفاوت انجام می‌شود؛ شکافی بسیار کوچک در جمجمه و در نزدیکی گوش ایجاد می‌کنند. برای برداشتن تومور نوروم آکوستیک، باید رگ‌ها، اعصاب و تومور بیمار به کمک آندوسکوپی کاملاً ارزیابی شوند، که تومور بدون آسیب رساندن به بافت‌های دیگر برداشته شود. لنفوم‌های اعصاب مرکزی این لنفوم‌ها از مراکز لنفاوی بدن می‌آیند؛ اما در بقیه قسمت‌های بدن هم وجود دارند. این لنفوم مشخصاً در مغز قرار دارد و نسبت به گلیوما کم‌تر بدخیم‌ است. این بیماری با مصرف داروهای استروئیدی مثل کورتون و اشعه درمانی درمان می‌شود. برای تشخیص این بیماری از بیوپسی استفاده می‌شود و گاهی توسط جراح درآورده می‌شود. افراد مبتلا به این بیماری نهایتاً دو تا سه سال زنده می‌مانند.

اسپاسم همی فاسیال اسپاسم همی فاسیال، نوعی از اسپاسم است؛ که عصب یک طرف صورت را درگیر می‌کند. اسپاسم متناوب به دلیل فشرده شدن اعصاب صورت رخ می دهد و ممکن است فقط به نیمه بالایی یا پایینی صورت محدود شود. بیماری اسپاسم همی فاسیال، معمولاً به صورت انقباضات عضله حلقوی چشمی شروع می‌شود و سپس تا زمانی که اختلال بینایی رخ می‌دهد، شدت آن افزایش می‌یابد. این اختلال می‌تواند با نورالژی سه قلو همراه باشد. این بیماری بیشتر در زنان، در سمت چپ صورت دیده می‌شود و معمولاً در اواسط تا اواخر بزرگسالی ظاهر می‌شود. معمولاً اولین علامت اسپاسم متناوب، پرش متناوب چشم است. با اسپاسم متناوب، پرش می‌تواند دهان را به یک طرف بکشد. با گذشت زمان، انقباضات به طور مداوم رخ می‌دهند. اسپاسم ممکن است در زمان داشتن استرس یا خستگی بدتر شود. پزشک پس از انجام آزمایشات لازم و تشخیص بیماری اسپاسم همی فاسیال ، دستورات لازم برای  درمان بیماری اسپاسم همی فاسیال را ارائه می‌دهد. علل اسپاسم همی فاسیال شایع‌ترین علت اسپاسم متناوب، فشرده سازی عروقی عصب صورت در ناحیه خروجی ریشه معمولاً توسط شریان مخچه تحتانی قدامی (AICA) است. علت‌های دیگر شامل فشرده شدن تومور یا کیست عصب صورت و داشتن بیماری فلج بل است.  علائم اسپاسم همی فاسیال ۱- اسپاسم عضلانی در نیمه پایینی صورت ۲- تکان خوردن چشم ۳- اسپاسم یک طرفه پیشرونده صورت ۴- گوش درد ۵- تغییر شنوایی ۶- کشیده شدن دهان به پهلو

فشار خوش‌خیم بالای مغز بیماری فشار خوش‌خیم بالای مغز زمانی اتفاق می‌افتد که فشار داخل مغز بدون بزرگ‌شدن دهلیزها، زیاد شود. این بیماری معمولاً در خانم‌های میانسال و کمی چاق رخ می‌دهد؛ که اگر با استنوز سینوس ترانسورس همزمان باشد، می‌توان آن را استنت کرد. برای درمان این بیماری، اگر فرد استنوز سینوس ترانسورس قابل استنت شدن نداشته باشد، می‌توان از شانت استفاده کرد.  تشخیص فشار خوش‌خیم بالای مغز درباره فشار خوش‌خیم بالای مغز پزشک, پس از معاینات بالینی که شامل معاینات عصبی می‌شود, فرایندهای زیر را انجام خواهد داد: ۱- بررسی فشار نخاع ۲- سی تی اسکن 3- اِم آرآی درمان فشار خوش‌خیم بالای مغز  داروهای مخصوص کم کردن تولید آب مغز, معمولا فقط به طور کوتاه مدت به بیمار کمک می کنند. اگر بیمار مقاوم به دارو بود،بیمار نیاز به شانت دارد. اگر فشار خون بالای درون جمجمه‌ای به دلیل داشتن تومور باشد، تومور به کمک عمل جراحی برداشته می شود. در موارد نادر که تومور قابل حذف نباشد و در بطن سوم قرار داشته باشد می تواند با یک روش جراحی مخصوص به نام ETV استفاده کرد. 

هیپوفیزیت لنفوسیتی هیپوفیزیت یک بیماری کمیاب است؛ که باعث التهاب مهم‌ترین غده تولیدکننده هورمون در مغز، یعنی هیپوفیز می‌شود. هیپوفیزیت لنفوسیتی شایع‌ترین نوع بیماری هیپوفیزیت است. زمانی که غده هیپوفیز توسط سلول‌هایی مثل لنفوسیت، پلاسما، هیستوسیت و غیره مورد حمله قرار بگیرد، بیماری هیپوفیزیت ایجاد می‌شود. معمولاً اختلال عملکرد خود ایمنی، باعث حمله سلول‌ها به غده هیپوفیز می‌شود. علائم هیپوفیزیت لنفوسیتی خستگی، سردرد، اختلال در عملکرد هیپوفیز و اختلال در بینایی، از علائم رایج هیپوفیزیت لنفوسیتی هستند.  تشخیص هیپوفیزیت لنفوسیتی پزشک پس از بررسی علائم، در صورتی که به هیپوفیزیت لنفوسیتی شک کند، انجام آزمایش و MRI را تجویز می‌کند. اگر با این دو روش تشخیص کامل بیماری امکان‌پذیر نباشد، نمونه برداری انجام خواهد شد. درمان هیپوفیزیت لنفوسیتی یکی از رایج‌ترین روش‌های درمان، مصرف داروهایی مثل استروئید و کورتیکواستروئید در دوزهای بالا است. اگر بیمار مقاوم به دارو باشد، تابش کانون التهابی به عنوان درمان بعدی بیماری در نظر گرفته می‌شود.  

کیست راتکه کیست راتکه، یک کیست خوش‌خیم در غده هیپوفیز است. اگر  بیمار کیست راتکه ، بیش از حد رشد کند و اندازه آن به ۲ تا ۴۰ میلی‌متر برسد، خطرآفرین خواهد شد.  زنان بیشتر از مردان به این کیست مبتلا می‌شوند.  اگر با  تشخیص کیست راتکه  و در اثر رشد آن، کیاسم بینایی تحت فشار قرار بگیرد، عوارضی مثل اختلالات بینایی و اختلالات هورمونی را به همراه خواهد داشت. برای  درمان کیست راتکه ، ابتدا نمونه برداری می‌شود و سپس در صورت نیاز عمل  جراحی کیست راتکه  انجام می‌شود.

پلاسماسیتوما پلاسماسیتوما یک توده ملانوم است و در جایی از قسمت مرکزی اعصاب، مغز  و نخاع قرار دارد. از آنجایی که ریشه پلاسماسیتوما از مایلوم می‌آید، بعد از جراحی تومور پلاسماسیتوما ، باید تحت درمان متخصص سرطان قرار بگیرد تا مایلوم در قسمت‌های دیگر بدن ایجاد نشود.  خدمات تشخیص و درمان پلاسماسیتوما در کلینیک جامع مغز و اعصاب مرتضوی توسط بهترین پزشکان متخصص این حوزه ارائه می شود.

سیرنگومیلیا یا سیرینکس ایجاد کیست در نخاع، یک اختلال نادری است؛ که تحت عنوان بیماری سیرنگومیلیا شناخته می‌شود. در اثر وارد شدن مایع مغزی نخاعی به داخل کیست، این کیست بزرگ می‌شود، بخشی از نخاع را به بیرون فشار می‌دهد و نخاع را دچار آسیب می‌کند. این بیماری در بعضی از بیماران هیچ علائمی ندارد، اما در برخی دیگر علائم به شدت خود را نشان می‌دهند. اگر فردی مبتلا به سیرنگومیلیا باشد، باید از بلند کردن اجسام سنگین و زور زدن، جلوگیری کند. علائم سیرنگومیلیا از علائم این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: ۱- اختلال در احساس سرما و درد ۲- اسکولیوز (انحنای غیرعادی در ستون فقرات) ۳- اختلالات حرکتی ۴- درد مزمن ۵- احساس ضعف در دست‌ها و پاها ۶- خشکی کمر، گردن، بازو، پا و شانه‌ها ۷- سردرد ۸- بی‌حسی ۹- اختلال در تعادل ۱۰- از دست دادن کنترل روده و مثانه علل سیرنگومیلیا علت اصلی ایجاد بیماری سیرنگومیلیا هنوز مشخص نیست؛ اما زمانی که مایع مغزی نخاعی داخل نخاع جمع شود، کیست پر از مایع را تشکیل می‌دهد.  یک سری بیماری هستند که باعث ایجاد سیرنگومیلیا می‌شوند؛ که عبارت‌اند از: ۱- ناهنجاری کیاری: بدشکلی کیاری زمانی اتفاق می‌افتد که بافت مغز بیرون بزند و وارد کانال نخاعی شود. ۲- تومور نخاعی ۳- آسیب نخاعی ۴- مننژیت تشخیص سیرنگومیلیا MRI و توموگرافی رایانه‌ای، از بهترین روش‌های تشخیص بیماری سیرنگومیلیا است. درمان سیرنگومیلیا اگر بیماری سیرنگومیلیا شدید باشد، تنها روش درمان عمل جراحی است. هدف از جراحی سیرنگومیلیا، برداشتن فشار کیست از روی نخاع است؛ تا جریان مایع مغزی نخاعی به حالت طبیعی برگردد. با توجه به این موضوع که کیست چگونه ایجاد شده است، نوع جراحی متفاوت خواهد بود. مراقبت‌های پس از جراحی، در این بیماری بسیار مهم است؛ زیرا احتمال تشکیل مجدد کیست در بیماران بسیار زیاد است.   روش‌های جراحی سیرنگومیلیا انواع روش‌های جراحی سیرنگومیلیا عبارت‌اند از: ۱- تخلیه کیست ۲- برداشتن مانع ۳- اصلاح ناهنجاری ۴- درمان بدشکلی کیاری تخلیه کیست در این روش، شانت (یک نوع دستگاه تخلیه) را وارد کیست می‌کنند. شانت از یک لوله نرم ساخته شده است؛ که جریان مایع مغزی نخاعی داخل کیست را به سمت مناسب هدایت می‌کند. یک سر این لوله را در کیست قرار می‌دهند و سر دیگر را در یک بخش دیگر از بدن مثل شکم یا کمر قرار می‌دهند. برداشتن مانع در این روش مانعی که سد جریان مایع مغزی نخاعی شده باشد، برداشته می‌شود؛ تا مایع مغزی نخاعی در مسیر درست جریان پیدا کند و مایع داخل کیست تخلیه شود.  اصلاح ناهنجاری زمانی که یک ناهنجاری مثل طناب نخاعی، جریان مایع مغزی نخاعی را مختل کرده باشد، توسط این نوع از جراحی اصلاح می‌شود؛ تا جریان مایع مغزی نخاعی به حالت اولیه برگردد و مایع از داخل کیست خارج شود.  درمان بدشکلی کیاری اگر پزشک متوجه شود که بدشکلی کیاری عامل ایجادکننده سیرنگومیلیا است، جراحی درمان بدشکلی کیاری انجام می‌شود؛ تا دهانه قاعده جمجمه بزرگ شود و پوشش مغز (سخت شامه) گسترش پیدا کند. پس از انجام این عمل، فشار بر روی مغز و نخاع کاهش پیدا می‌کند. مراقبت‌های پس از جراحی مراقبت‌های پس از جراحی سیرنگومیلیا شامل انجام معاینات منظم، انجام اِم آر آی دوره‌ای و ورزش درمانی است. سندروم تتردکورد در ایام جنینی و سال‌های اول زندگی، سرعت رشد ستون فقرات بیش از نخاع است. به همین دلیل معمولاً پایان نخاع بالاتر از پایان ستون فقرات است. در بعضی موارد نادر، پایان نخاع پایین‌تر از حد معمول می‌باشد که این به دلیل گرفتگی پایان نخاع به یک ضایعه جنینی به نام Filum Terminal تبدیل می‌شود. این ضایعه باعث فشار به نخاع، ضعف پاها و کنترل ادرار و مدفوع می‌شود و می‌تواند باعث اسکولیوز هم باشد. در بعضی موارد این بیماران غده چربی (لایپومای نخاع) هم دارند. به گرفتگی قدامی نخاع که به فایلوم ترمنیال وصل باشد تتردکورد اطلاق می‌شود. درمان آن شکافتن فایلوم ترمنیال است. 

درمان بیماری مویامویا  تنها روش درمان بیماری مویا مویا، عمل جراحی است. اگر بیماران مبتلا به بیماری مویامویا جراحی نشوند، به دلیل باریک شدن رگ‌ها، دچار زوال ذهنی و سکته‌های متعدد می‌شوند. هم‌چنین بیماران مبتلا به مویامویا، ممکن است در نتیجه خونریزی داخل مغزی جان خود را از دست بدهند. بهترین روش درمان جراحی  بیماری مویامویا، ترمیم مجدد عروق مغزی از طریق روشی است که بای پس نامیده می‌شود. بای پس مستقیم اگر مویامویا پیشرفته نباشد و چند رگ با کالیبرِ (ضخامت) خوب باقی مانده باشد، رگ خود بیمار که به پوست خون می‌دهد می‌تواند به عروق مغزی بیمار متصل شود. این روش بای پس مستقیم نامیده می‌شود. نام این نوع جراحی STA - MCA By Pass می باشد. این روش جریان خون را فوری به مغز می‌آورد. بای پس غیرمستقیم اگر مویامویا پیشرفته باشد و شریان کالیبر (ضخامت) خوبی برای بای پس مستقیم باقی نمانده باشد، می‌توان بای پس غیرمستقیم را انجام داد. دو نوع روش وجود دارد: الف) EDAS: در این روش، یک رگ پوست مغز به جداره مغز پیوند زده می شود.   ب) EDAMS: در این روش ماهیچه گیجگاه مغز، بر روی مغز پیوند زده می شود. شش ماه طول می‌کشد تا مغز یک گردش خون جدید را از طریق بای پس غیر مستقیم ایجاد کند.

درمان آنوریسم برای درمان آنوریسم به کمک نورواینترونشن می توان بسته به شرایط بیمار از روش هایی چون کویل‌گذاری با ابزارهای مختلف، استفاده از فلودایورتور و همچنین به کارگیری وب استفاده کرد. در ادامه هر یک از این روش‌ها توضیح داده می‌شود. کویل در این روش یک سری سیم‌های کوچک به اسم کویل به صورت کلافه‌ای داخل آنوریسم قرار داده شده و از این طریق ورود جریان خون به داخل آنوریسم قطع می‌شود. از این روش جهت درمان بسیاری از آنوریسم‌هایی که دارای دهانه کوچک بوده و کویل پس از قرار داخل آنوریسم از آن بیرون نمی‌زند می‌توان استفاده کرد.  این روش یکی از کم‌عارضه‌ترین روش‌ها جهت درمان آنوریسم می‌باشد و در صورتی که آنوریسم به طور کامل با این فنرهای مخصوص پر شود، شانس عود کمی در آینده خواهد داشت.  کویل با استفاده استنت این روش در آنوریسم‌‌هایی که دارای دهانه بزرگ می‌باشند استفاده می‌شود. در این روش به علت اینکه دهانه‌ی آنوریسم بزرگ می‌باشد، جهت نگه داشتن کویل‌ها داخل آن نیاز است که در دهانه‌ی آنوریسم ابتدا یک استنت گذاشته شود، و پس از آن داخل آنوریسم با کویل پر شود.  کویل با استفاده بالون این روش نیز در آنوریسم‌‌هایی که دارای دهانه بزرگ می‌باشند استفاده می‌شود. در این روش به علت اینکه دهانه‌ی آنوریسم بزرگ می‌باشد، جهت نگه داشتن کویل‌ها داخل آن نیاز است که در دهانه‌ی آنوریسم ابتدا با یک بالون که در محل گذاشتتن کویل باد می‌شود جلوی خروج کویل‌های گذاشته شده داخل آنوریسم را گرفته و همزمان کویل‌ها به طور کامل داخل آنوریسم جای‌گذاری شوند. پس از اتمام کار بالون از دهانه آنوریسم خارج شده و فقط کویل‌ها داخل آنوریسم باقی می‌ماند.  کویل دوبله این روش نیز در آنوریسم‌‌هایی که دارای دهانه بزرگ می‌باشند استفاده می‌شود. در این روش دو عدد لوله بسیار باریک داخل آنوریسم با دهانه‌ی باز گذاشته شده و کویل‌ها در هم بافته می‌شود. و از این طریق از خروج کویل‌ها از آنوریسم با دهانه گشاد جلوگیری می‌شود. این روش، روش بسیار کم‌عارضه بوده ولی اجرای آن بسیار مشکل است و به علت عدم نیاز به استفاده از بالون یا استنت عوارض نهایی کار بسیار کمتر می‌شود. این روش یکی از روش‌های درمان نوین آنوریسم‌های مغزی است که در تعداد محدودی از مراکز انجام می‌شود و در مرکز ما نیز این خدمت به صورت فوق تخصصی ارائه می‌شود.  فلودایورتر یک استنت جدید و خاص است که در دهانه آنوریسم با یا بدون گذاشتن کویل همزمان داخل آنوریسم گذاشته می‌شود و هدف از آن جلوگیری از ورود خون به داخل آنوریسم است. این استنت دارای سوراخ‌های کوچک‌تر از استنت‌های عادی است و در نتیجه جریان خون کمتری را به سمت آنوریسم هدایت می‌کند و به مرور زمان باعث کوچک‌تر شدن آنوریسم و مسدود شدن آن می‌شود. این روش نیز یکی از روش‌های درمان نوین آنوریسم‌های مغزی است که در تعداد محدودی از مراکز انجام می‌شود و در مرکز ما نیز این خدمت به صورت فوق تخصصی ارائه می‌شود.  وب وب یک وسیله جدید شبیه یک بادکنک سیمی است که در داخل آنوریسم قرار داده می‌شود. و باعث جلوگیری از ورود خون به آنوریسم شده و به مرور زمان آنوریسم با لخته مسدود و درمان می‌شود. این روش یکی از جدیدترین روش‌های درمان آنوریسم بوده و به علت اینکه با گذاشتن این وسیله داخل آنوریسم کل آنوریسم در یک مرحله پر می‌شود، باعث کوتاه شدن طول مدت عمل و بالا بردن شانس انسداد کامل آنوریسم و جلوگیری از عود آن می‌شود. این روش نیز یکی از روش‌های درمان نوین آنوریسم‌های مغزی است که در تعداد محدودی از مراکز انجام می‌شود و در مرکز ما نیز این خدمت به صورت فوق تخصصی ارائه می‌شود.

علائم بیماری مویامویا بیماری مویامویا در هر سنی رخ می‌دهد، اما معمولاً در کودکان در سنین پنج تا چهارده سالگی و در بزرگسالان در سنین سی تا پنجاه سالگی رخ می‌دهد. علائم بیماری مویامویا در کودکان می‌تواند مختلف باشد؛ اما بیشترین علائم در کودکان شامل سردرد، تشنج، حرکات غیر ارادی و حمله ایسکمی گذرا یا TIA است. بزرگسالان مبتلا به مویامویا با علائم ایسکمیک مغزی ظاهر می‌شوند، اما احتمال خونریزی داخل جمجمه نیز در آنها زیاد است.

همانژیوبلاستوم همانژیوبلاستوم، یک نوع تومور است؛ که در قسمت تحتانی مغز، شبکیه و نخاع تشکیل می‌شود. از آنجایی که این نوع از تومور غیر سرطانی است، به بافت نزدیک حمله نمی‌کند. تومور مغزی همانژیوبلاستوم حدود ۲ درصد از تومورهای مغز و حدود ۳ درصد از تومورهای ستون فقرات را تشکیل می‌دهد. این تومور معمولاً در بزرگسالان رخ می‌دهد. علل تومور همانژیوبلاستوم هنوز علت اصلی ایجاد این تومور مشخص نیست؛ اما زمینه‌های ارثی و ابتلا به بیماری VHL، از عوامل ایجادکننده این بیماری هستند. علائم تومور همانژیوبلاستوم اگر تومور در مغز قرار داشته باشد، علائمی مثل اختلال در تعادل، سردرد، حالت تهوع و استفراغ را به همراه خواهد داشت. اگر تومور در ستون فقرات وجود داشته باشد، علائم متفاوت خواهند بود؛ که عبارت‌اند از: ۱- بی‌اختیاری ۲- ضعف ۳- بی‌حسی تشخیص همانژیوبلاستوم بررسی علائم، بررسی سابقه پزشکی، آزمایش‌های تصویربرداری (MRI و سی تی اسکن) و سونوگرافی از معمول‌ترین روش‌های تشخیص تومور همانژیوبلاستوم هستند.  اگر از طریق روش‌های بالا تشخیص حاصل نشد، از نوعی آزمایش تصویربرداری به نام آنژیوگرام نخاعی استفاده می‌شود. در آزمایش آنژیوگرام نخاعی، کاتتر به داخل رگ خونی ران وارد می‌شود و رنگ خاصی را در شریانی که مشکوک به تومور است آزاد می‌کند. این رنگ باعث می‌شود که تومور در تصاویر اشعه ایکس واضح‌تر نشان داده شود. درمان تومور همانژیوبلاستوم با توجه به این نکته که تومور همانژیوبلاستوم رشد کندی دارد، به راحتی قابل درمان است. تنها روش جراحی تومور همانژیوبلاستوم، عمل جراحی است؛ که شامل دو نوع عمل جراحی Resection و رادیوجراحی استریوتاکتیک می‌شود. جراحی Resection  در این روش، بافت را از مغز خارج می‌کنند. این نوع از جراحی برای افراد مبتلا به بیماری VHL مناسب نیست. رادیوجراحی استریوتاکتیک در این روش از پرتوهای بسیار متراکم تابش استفاده می‌شود. این نوع از جراحی می‌تواند از یک جلسه تا یک ماه طول بکشد؛ و از آنجایی که در این نوع از جراحی خطر خونریزی وجود ندارد، افراد بسیار راحت‌تر می‌توانند به زندگی عادی برگردند. 

تومور پینه آل تومور پینه آل، غده پینه آل مغز را درگیر می‌کند. تومور پینه آل در کودکان بیشتر دیده می‌شود تا بزرگسالان. تومور پینه آل مابین مایع مغزی نخاعی گسترش پیدا می‌کند و جریان مایع مغزی نخاعی را می‌بندد. غده پینه آل در زیر دو نیمکره و در داخلی ترین بخش مغز قرار دارد. یکی از مهم ترین وظایف غده پینه آل، تنظیم خواب است. وظیفه دیگر غده پینه آل، کنترل فعالیت‌های جنسی است. تغییر طول عمر، تغییر در اخلاق و رفتار و کاهش عفونت در بدن، از دیگر وظایف تومور پینه آل است. تومور پینه آل به ندرت ایجاد می‌شود، اما در صورت بروز، ابتدا خود سلول های پینه آل را درگیر می‌کند و سپس به دیگر قسمت‌های مغز می‌رود.  علائم تومور پینه آل سردرد، فشار در ناحیه سر، اختلال در دید، مشکلات شنوایی، حالت تهوع و استفراغ در صبح‌ها، از علائم بارز این بیماری هستند.  تشخیص تومور پینه آل روش‌های تشخیص تومور پینه آل عبارت‌اند از: ۱- MRI: به کمک MRI، محل دقیق تومور و میزان بزرگی و کوچکی تومور پینه آل مشخص خواهد شد.  ۲- نمونه برداری: در این روش، قسمتی از بافت مشکوک از مغز برداشته می‌شود تا روی آن آزمایش انجام گیرد. ۳- نمونه گیری از مایع مغزی نخاعی: در این روش، پزشک قسمتی از مایع مغزی نخاعی ستون فقرات را برمی‌دارد و روی آن آزمایش انجام می‌دهد و به شناسایی سلول‌های مشکوک می‌پردازد. درمان تومور پینه آل سه روش برای درمان تومور پینه آل وجود دارد که عبارت‌اند از: پرتودرمانی، شیمی درمانی، جراحی. پرتو درمانی در پرتودرمانی، بیمار روی تختی متحرک دراز می‌کشد و پرتوهایی مانند اشعه ایکس و پروتون، به نخاع و مغز او تابیده می‌شود. این روش عوارضی مانند ریزش مو، حساس شدن پوست سر، کاهش تولید سلول‌های خونی و تهوع را به همراه دارد.  شیمی درمانی در این روش از داروهای شیمیایی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. این روش هم می‌تواند همزمان با پرتودرمانی انجام شود و یا این که طبق نظر پزشک، قبل از عمل جراحی انجام شود. سلول‌های سرطانی با سرعت زیادی رشد می‌کنند و داروهای شیمی درمانی نیز به نوعی هستند که با همه سلول‌هایی که سرعت زیادی در رشد دارند، مقابله می‌کنند و به همین دلیل، داروهای شیمی درمانی باعث ریزش مو در هر نقطه‌ای از بدن می‌شوند. علاوه بر ریزش مو، این داروها ممکن است به قلب، کلیه، کبد و دیگر قسمت های بدن، آسیب‌های جبران ناپذیری وارد کنند. جراحی .اگر بیمار به روش‌های درمانی که در بالا ذکر شد، مقاوم باشد، عمل جراحی انجام می‌شود. همان‌طور که قبلاً ذکر شد، تومور پینه آل معمولاً در کودکان و خردسالان ایجاد می‌شود؛ کودکان و خردسالان نیز پس از عمل جراحی، به زودی بهبودی کامل را بدست می‌آورند.  جراحی تومور پینه آل در دو مرحله انجام می‌شود. پزشک در ابتدا، مایع مغزی نخاعی جمع شده در مغز را آزاد می‌کند و سپس تومور پینه آل را برمی‌دارد

کیست پینه آل کیست پینه آل، غده پینه آل مغز را درگیر می‌کند. کیست پینه آل در کودکان بیشتر دیده می‌شود تا بزرگسالان. کیست پینه آل مابین مایع مغزی نخاعی گسترش پیدا می‌کند و جریان مایع مغزی نخاعی را می‌بندد. غده پینه آل در زیر دو نیمکره و در داخلی ترین بخش مغز قرار دارد. یکی از مهم ترین وظایف غده پینه آل، تنظیم خواب است. وظیفه دیگر غده پینه آل، کنترل فعالیت‌های جنسی است. تغییر طول عمر، تغییر در اخلاق و رفتار و کاهش عفونت در بدن، از دیگر وظایف غده پینه آل است. کیست پینه آل به ندرت ایجاد می‌شود، اما در صورت بروز، ابتدا خود سلول های پینه آل را درگیر می‌کند و سپس به دیگر قسمت‌های مغز می‌رود.  علائم کیست پینه آل سردرد، فشار در ناحیه سر، اختلال در دید، مشکلات شنوایی، حالت تهوع و استفراغ در صبح‌ها، از علائم بارز این بیماری هستند.  تشخیص کیست پینه آل روش‌های تشخیص کیست پینه آل عبارت‌اند از: ۱- MRI: به کمک MRI، محل دقیق تومور و میزان بزرگی و کوچکی کیست پینه آل مشخص خواهد شد.  ۲- نمونه برداری: در این روش، قسمتی از بافت مشکوک از مغز برداشته می‌شود تا روی آن آزمایش انجام گیرد. ۳- نمونه گیری از مایع مغزی نخاعی: در این روش، پزشک قسمتی از مایع مغزی نخاعی ستون فقرات را برمی‌دارد و روی آن آزمایش انجام می‌دهد و به شناسایی سلول‌های مشکوک می‌پردازد. درمان کیست پینه آل سه روش برای درمان کیست پینه آل وجود دارد که عبارت‌اند از: پرتودرمانی، شیمی درمانی، جراحی. پرتو درمانی در پرتودرمانی، بیمار روی تختی متحرک دراز می‌کشد و پرتوهایی مانند اشعه ایکس و پروتون، به نخاع و مغز او تابیده می‌شود. این روش عوارضی مانند ریزش مو، حساس شدن پوست سر، کاهش تولید سلول‌های خونی و تهوع را به همراه دارد.  شیمی درمانی در این روش از داروهای شیمیایی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. این روش هم می‌تواند همزمان با پرتودرمانی انجام شود و یا این که طبق نظر پزشک، قبل از عمل جراحی انجام شود. سلول‌های سرطانی با سرعت زیادی رشد می‌کنند و داروهای شیمی درمانی نیز به نوعی هستند که با همه سلول‌هایی که سرعت زیادی در رشد دارند، مقابله می‌کنند و به همین دلیل، داروهای شیمی درمانی باعث ریزش مو در هر نقطه‌ای از بدن می‌شوند. علاوه بر ریزش مو، این داروها ممکن است به قلب، کلیه، کبد و دیگر قسمت های بدن، آسیب‌های جبران ناپذیری وارد کنند. جراحی .اگر بیمار به روش‌های درمانی که در بالا ذکر شد، مقاوم باشد، عمل جراحی انجام می‌شود. همان‌طور که قبلاً ذکر شد، کیست پینه آل معمولاً در کودکان و خردسالان ایجاد می‌شود؛ کودکان و خردسالان نیز پس از عمل جراحی، به زودی بهبودی کامل را بدست می‌آورند.  جراحی کیست پینه آل در دو مرحله انجام می‌شود. جراح تومور پینه آل در ابتدا، مایع مغزی نخاعی جمع شده در مغز را آزاد می‌کند و سپس کیست پینه آل را برمی‌دارد.

آنژیوپلاستی در طول عمر افراد در اثر عوامل مختلف همچون مصرف دخانیات، رژیم غذایی پرچرب، بی‌تحرکی، زمینه‌های وراثتی و... عروق خون‌رسانی کننده به نقاط مختلف بدن به تدریج دچار تنگی شده و باعث کاهش خون‌رسانی به عضو مربوطه می‌شود. اگر این تنگی شدید شود در آن عضو باعث علائم می‌شود. اگر این تنگی در عروق خون‌رسانی کننده مغز اتفاق بیفتد،‌ باعث علائم مختلفی همچون سکته مغزی خفیف و گذرا (TIA)، تا علائم بسیار شدید به صورت فلج دائمی و سکته‌های مغزی وسیع می‌شود. در گذشته از طریق جراحی باز این عروق ترمیم شده و تنگی برطرف می‌شد. راه حل دیگری که امروزه در دسترس می‌باشد، درمان این تنگی‌ها از طریق آنژیوگرافی و بدون نیاز به جراحی باز از طرق زیر می‌باشد. استنت در این روش از طریق عروق کشاله ران یا مچ دست بیمار وارد عروق تنگ شده و این عروق از طریق گذاشتن استنت باز می‌شوند. استنت یک وسیله فلزی خاص به صورت یک لوله توری شکل می‌باشد که با مواد خاصی ساخته شده که سازگار با محیط بدن بوده و با قرار دادن این وسیله در قسمت تنگ و آسیب‌دیده رگ این قسمت بازسازی شده و رگ باز می‌شود. در مواردی که رگ به شدت تنگ است، ممکن است قبل از گذاشتن استنت ابتدا رگ با بالون باز شده و بعد استنت گذاشته شود.  آنژیوپلاستی با بالون در این روش از طریق عروق کشاله ران یا مچ دست بیمار وارد عروق تنگ شده و رگ با استفاده از یک بادکنک ویژه به اسم بالون که در قسمت تنگ رگ باد می‌شود، تنگی برطرف می‌شود. در تعدادی از موارد پس از باز کردن رگ با بالون، جهت جلوگیری از تنگی مجدد و باز ماندن رگ، در محل تنگی استنت قرار داده می‌شود و تنگی به طور کامل درمان می‌شود. 

اختلالات عروقی ستون فقرات اختلالات عروقی ستون فقرات، گروهی از بیماری‌های ستون فقرات و نخاع هستند؛ که شامل AVM  نخاعی،  AVF نخاعی، کاورنوس ملفورمیشن و آنوریسم‌های نخاعی می‌شود. باتوجه به نوع بیماری درمان فرق خواهد کرد. فیستول شریانی وریدی دورال در ستون فقرات فیستول شریانی دورال نخاعی (SDAVF)، یک اتصال غیرطبیعی بین شریان ها و وریدها در سخت شامه و پوشش خارجی نخاع است. این شایع ترین شکل ناهنجاری عروقی ستون فقرات است. فیستول‌های شریانی وریدی نخاعی (SDAVFs)، علیرغم اینکه شایع‌ترین ناهنجاری عروقی ستون فقرات هستند، شرایط نادری هستند که هنوز تشخیص داده نمی‌شوند؛ که اگر به درستی درمان نشود، می‌تواند منجر به عوارض قابل توجهی با علائم پیش رونده نخاع شود.  علائم فیستول شریانی وریدی دورال در ستون فقرات دو سوم بیماران ترکیبی از علائم را نشان می‌دهند که عبارت‌اند از: ۱- دشواری راه رفتن ۲- اختلال حسی ۳- بی اختیاری ۴- مشکلات کنترل روده ۵- اختلال عملکرد جنسی درمان SDAVF به طور کلی دو درمان اصلی برای فیستول شریانی دورال نخاعی وجود دارد: ۱- انسداد ناحیه شانت: مسیری که باعث انتقال خون از یک قسمت بدن به قسمت دیگر می‌شود، با جراحی بسته شود. ۲- درمان اندوواسکولار  ناهنجاری شریانی نخاعی ناهنجاری شریانی نخاعی گروهی از زایده‌های عروقی نخاع هستند. دو نوع از این ناهنجاری‌ها فیستول مستقیم هستند و دو نوع دیگر  AVM   هستند.  AVM ها نوعی از فیستول هستند با یک قسمت مرکزی؛ که با  AVF  تفاوت دارند. فیستول نوع یک در بغل روت قرار دارد. فیستول نوع دو در یک قسمتی از نخاع قرار دارد. فیستول نوع سه در سنین پایین ایجاد می‌شود و در پایین‌تر از نخاع قرار دارد. فیستول نوع چهار پری مدولاری است؛ که دور نخاع است و معالجه این نوع از سایر انواع دشوارتر است. اگر فیستول‌ها درمان نشوند، خونریزی رخ خواهد داد.

تومورهای خوش‌خیم هیپوفیز تومورهای خوش‌خیم هیپوفیز کوچک‌تر از ده میلی‌متر را مایکروآدنوم می نامند. تومورهای بزرگ‌تر از ده میلی‌متر ماکرو آدنوم نام دارند. اگر تومورهایی که زیر اعصاب چشم قرار دارند پایین بمانند، به اعصاب چشم فشار نمی‌آورند. اگر این تومورها به بالای اعصاب بروند و به اعصاب فشار بیاورند، در دید بیمار اختلال ایجاد می‌کنند و اگر به سمت کنار بروند، وارد سینوس کاورنوس می‌شوند و به اعصاب کنترل‌کننده حرکت چشم، فشار می‌آورند. نوع دیگری از تومورهای خوش‌خیم هیپوفیز به طرف جلو حرکت می‌کنند و وارد سینوس اسفینوئید می‌شوند. بعضی از تومور ها تولید هورمون می کنند. از تومور های تولید کننده هورمون، می توان از تومور تولید کننده هورمون رشد که باعث بزرک شدن جثه، و تومور تولید کننده هورمون پرولاکتین نام برد.  خارج‌شدن شیر از پستان بیمار، یکی از علائمی است که تومورهای تولیدکننده هورمون پرولاکتین به همراه دارند؛ اما این نکته حائز اهمیت است که اکثر تومورهای خوش‌خیم هیپوفیز هورمون تولید نمی‌کنند. تومورهای تولید کننده هورمون رشد و به خصوص تولیکننده پرولاکتین می توانند با دارو درمان شوند. تومورهای دیگر که رشد کرده و یا به عصب چشم فشار می آورند می توانند از طریق بینی با آندوسکوپ جراحی می‌شوند.  مرگ تومور هیپوفیز (آپوپلکسی) در اثر نرسیدن خون به تومور، تومور از بین می‌رود و یا خونریزی می‌کند. با زیادشدن فشار در داخل تومور، هورمون‌های بیمار نامتعادل می‌شوند(مثل کم‌شدن میزان کورتون، میزان سدیم بدن بیمار به دلیل تغییرات هورمون   ADH   نامتعادل می‌شود و به اعصاب چشم فشار می‌آید. فشار به اعصاب چشم منجر به کوری و تغییر حرکت اعصابی که چشم را کنترل می‌کنند، می‌شود. این تومور به اورژانس پزشکی مغز و اعصاب نیاز دارد و هرچه سریع‌تر باید درآورده شود.

مننژیوم مننژیوم در پوشش محافظ مغز به نام مننژ ایجاد می‌شود. مننژیوم توموری است که از لایه عنکبوتیه (اراکنویید - Arachnoid) منشأ می‌گیرد . مننژیوم یکی از شایع‌ترین انواع تومورهای خوش خیم مغزی است؛ که تقریباً ۲۰ درصد از کل تومورهای مغزی را تشکیل می‌دهد. فقط 10 درصد از مننژیوم ها بدخیم هستند. علل مننژیوم در مورد علت مننژیوم بحث‌هایی وجود دارد. برخی از محققان بر این باورند که ممکن است ناشی از ناهنجاری‌های ژنتیکی یا نقص کروموزومی باشد، در حالی که برخی دیگر معتقدند که به تغییرات هورمونی و تروما مرتبط است. شایع‌ترین علائم مننژیوم در سر علائم رایج مننژیوم سر عبارت‌اند از: ۱ - تشنج ۲ - سردرد ۳ - ضعف اندام‌ها ۴ - اختلال در تکلم ۵ - محدود شدن میدان دید تشخیص مننژیوم بهترین روش‌های تشخیصی مورد استفاده برای شناسایی دقیق مننژیوم عبارت‌اند از: MRI : اسکن‌های تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) با رنگ (کانترست) ، به طور مؤثر اکثر مننژیوم‌ها را تشخیص می‌دهند و در نمایش جزئیات مغز بهترین گزینه هستند. سی تی اسکن : گاهی اوقات یک سی تی اسکن برای ارزیابی اینکه آیا درگیری استخوان (جمجمه) وجود دارد یا اینکه آیا تومور کلسیفیه (رسوب کلسیم در بخش‌هایی از تومور) شده است، انجام می‌شود. معمولا مننژیوم ها باعث ضخامت استخوان جمجمه در محل تومور میشوند. طبقه‌بندی مننژیوم خوش‌خیم : مننژیوم خوش‌خیم با رشد بسیار آهسته، ۹۰ درصد از کل مننژیوم‌ها را تشکیل می‌دهند. غیر معمول : مننژیوم غیر معمول ( Atypical ) رشد سریع تری در مقایسه با مننژیوم درجه یک دارد و ممکن است عود کند. آناپلاستیک : این نوع تومور از نوع بدخیم است و رشد سریعی دارد. انجام بیوپسی بافت برای تشخیص درجه تومور ضروری است. درجه مننژیوم، مسیر کامل اقداماتی را که باید برای درمان مننژیوم انجام شود تعیین می‌کند. درمان مننژیوم  تصمیم گیری در مورد اینکه آیا مننژیوم را باید درمان کرد یا نه، بر اساس عوامل متعددی است که شامل موارد زیر می‌شود (اما به آنها محدود نمی‌شود): ۱ - سن ۲ - علائم ۳ - سلامت کلی ۴ - اندازه تومور ۵ - محل تومور ۶ - سرعت رشد تومور به طور کلی، دو گزینه اساسی برای درمان مننژیوم وجود دارد؛ که شامل جراحی و پرتو درمانی می‌شود. جراحی مننژیوم از نسبتاً ساده تا بسیار پیچیده متفاوت است و گاهی اوقات به چندین جراح از تخصص‌های مختلف نیاز دارد. انواع مننژیوم مننژیوم شیار بویایی زمانی که تومور مننژیوم در شیار بویایی جمجمه ایجاد شود، علائم زیر را به همراه خواهد داشت: ۱ - از دست دادن حس بویایی  ۲ - تغییرات شخصیتی ۳ - اختلال حافظه ۴ - اختلال در حس رضایت ۵ - کاهش تمرکز ۶ - بی اختیاری ادرار ۷ - اختلال بینایی بسیاری از علائم، ممکن است ناشی از سایر مشکلات یا شرایط سلامتی باشد و در صورت بروز این علائم، ضروری است که از پزشک مشورت گرفته شود.  مننژیوم در   (CPA) Cerebello Pontine Angle هنگامی که یک تومور مننژیوم در کنار ساقه مغز و مخچه ایجاد می‌شود، به نام مننژیوم (CPA) Cerebello Pontine Angle است. علائم مننژیوم  CP-Angle  عبارت‌اند از: ۱ - از دست دادن شنوایی ۲ - ضعف عضلات صورت ۳ - سرگیجه ۴ - ناهماهنگی و بی ثباتی در حرکات دست و یا پا ۵ - هیدروسفالی (افزایش میزان مایع و فشار داخل مغز) ۶ - شنیدن صداها و مشکلات بلع مننژیوم حفره عقبی هنگامی که تومور مننژیوم در اطراف مخچه و در حفره جمجمه‌ای عقبی ایجاد شود، مننژیوم از نوع حفره عقبی است. علائم مننژیوم حفره عقبی عبارت‌اند از: ۱ - ناهماهنگی و بی‌ثباتی در حرکات فردی ۲ - هیدروسفالی (افزایش میزان مایع و فشار داخل مغز) ۳ - شنیدن صداها و مشکلات بلع مننژیوم برآمدگی اسفنوئید علائم زیر احتمالاً زمانی که تومور مننژیوم روی برجستگی اسفنوئید ایجاد می‌شود، خود را نشان خواهند داد. علائم مننژیوم اسفنوئید عبارت‌اند از: ۱ - برآمدگی چشم ۲ - کاهش حس بینایی ۳ - فلج حرکت چشم ۴ - تشنج ۵ - اختلال حافظه ۶ - تغییر شخصیت ۷ - سردرد مننژیوم پارافالسین هنگامی که یک تومور مننژیوم در لایه مننژ بین نیمکره‌های مغز ایجاد شود، مننژیوم از نوع پارافالسین است. علائم مننژیوم پارافالسین عبارت‌اند از: ۱ - تشنج ۲ - ضعف اندام تحتانی ۳ - سردرد ۴ - اختلالات شخصیتی ۵ - زوال عقل ۶ - افزایش بی‌تفاوتی ۷ - بی‌تفاوتی عاطفی ۸- لرزش مننژیوم تحدب مغزی  Convexity هنگامی که یک تومور مننژیوم در سطح مغز دور از خط وسط قرار دارد، به آن مننژیوم تحدب می‌گویند. علائم مننژیوم بر روی تحدب مغزی عبارت‌اند از: ۱ - تشنج ۲ - سردرد ۳ - ضعف اندام‌ها ۴ - اختلال در تکلم ۵ - محدودشدن میدان دید

سوالات رایج در ارتباط با تنگی کاروتید بیماری شریان کاروتید چه ارتباطی با سکته دارد؟ تکه‌های کوچک پلاک در شریان‌های کاروتید، می‌توانند شکسته شوند و باعث سکته مغزی خفیف شوند و یا ممکن است شریان کاروتید به طور کامل در اثر لخته مسدود شود و خون‌رسانی به مغز در یک سمت آن به طور کامل قطع شده و باعث سکته مغزی شدید شود.   در یک سوم موارد، بیماری شریان کاروتید باعث ایجاد سکته مغزی می‌شود.   چگونه می‌توان از بیماری شریان کاروتید جلوگیری کرد؟ خوردن غذای سالم، ورزش کردن و سیگار نکشیدن، از مهم‌ترین روش‌های جلوگیری از تنگی شریان کاروتید است. اگر فشار خون بالا، کلسترول بالا یا دیابت دارید، با پزشک عروق خود در مورد استفاده از داروهای مناسب برای مدیریت این شرایط صحبت کنید. اگر این عوامل خطر به خوبی کنترل شوند، بیماران می توانند احتمال تبدیل شدن علائم شریان کاروتید به بیماری شریان کاروتید را کاهش دهند. تنگی شریان کاروتید چقدر خطرناک است؟ در بیمارانی که انسداد شریان‌هایشان در حدود ۶۰٪ است، خطر ابتلا به  سکته مغزی حدود ۲ درصد خواهد بود. بیشترین خطر در بیمارانی رخ می‌دهد که انسداد بیش از ۸۰٪ دارند.

آمبولیزاسیون آمولیزاسیون نیز دسته‌ دیگری از بیماری‌هایی هستند که در درمان به شیوه جراحی نورواینترونشن قابل درمان هستند. رفع ضایعات عروقی، آمبولیزاسیون تومورها، و آمبولیزاسیون رگ‌های در حال خون‌ریزی از جمله بیماری‌هایی هستند که به کمک این شیوه درمان‌پذیرند. ضایعات عروقی در این روش عروق نابجایی که در مغز وجود دارند مانند AVMها، با ماده‌ای چسب مانند که مخصوص این کار می‌باشد پر می‌شوند. انواع مختلفی از این چسب‌ها بر اساس نوع ضایعه عروقی وجود دارد که با توجه به شکل ضایعه، محل ضایعه، سرعت جریان خون در ضایعه و اندازه ضایعه، از مواد مختلف با توجه به تجربه آنژیوگرافیست استفاده می‌شود. این روش در بعضی موارد باعث انسداد کامل ضایعه شده و بیمار به طور کامل درمان می‌شود، و یا برای قبل از جراحی استفاده شده و قسمت اعظم ضایعه بسته شده تا حین عمل جراحی، جراح به راحتی و با خون‌ریزی کمتر ضایعه عروقی را به طور کامل خارج کند. در بسیاری از موارد که ضایعه عروقی بسیار بزرگ است، ممکن است نیاز به چندین جلسه آمبولیزاسیون باشد که معمولاً بین هر جلسه یک تا دو ماه فاصله است.  آمبولیزاسیون تومور در یک سری از تومورهای مغزی که تومور بسیار پرعروق می‌باشد شانس خون‌ریزی حین عمل جراحی باز مغز جهت خروج تومور بالاست و ممکن است این امر عمل جراحی تومور را غیرممکن کند. در این موارد قبل از انجام جراحی تومور با چسب آمبولیزه شده و عروق خونی آن بسته می‌شود و در نتیجه جراح در حین عمل با خون‌ریزی کمتری مواجه بوده و به راحتی بیشتری می‌تواند تومور را به طور کامل خارج کند.  آمبولیزاسیون رگ‌های در حال خون‌ریزی در تعدادی از موارد در اثر ضربه یا بیماری‌های متنوعی عروق خونی داخل مغز و نخاع دچار پارگی شده و خون از آن نشت می‌کند. با روش آنژیوگرافی از طریق ورود به این عروق آسیب‌دیده با روش‌های مختلفی مانند تزریق چسب، گذاشتن استنت‌های خاص، و یا بستن رگ با کویل می‌توان خون‌ریزی را کنترل کرده و جلوی مرگ بیمار را گرفت. 

تشخیص AVM ام آر آی، آنژیوگرافی و سی تی اسکن، از بهترین روش‌ها در تشخیص این بیماری هستند.

AVM چگونه ایجاد می‌شود؟ علت خاص AVM مشخص نیست. شواهد نشان می‌دهد که AVM اغلب نتیجه تغییرات هورمونی در دوران بلوغ و بارداری است؛ یا ممکن است به دلیل تجمع مایع یا خون در سیاهرگ‌های ضعیف باشد. اکثر AVM های ستون فقرات، مادرزادی هستند؛ اما برخی دیگر ممکن است در مراحل بعدی زندگی ایجاد شوند. محل AVM - ستون فقرات  - مغز

علائم AVM علائم ناهنجاری عروقی ستون فقرات ممکن است ناگهانی یا تدریجی رخ بدهند. علائم معمولاً عبارت‌اند از: ۱- اختلال در راه رفتن یا بالا رفتن از پله‌ها ۲- بی حسی، گزگز یا درد ناگهانی در پاها ۳- ضعف در یک یا هر دو طرف بدن  با پیشرفت بیماری، ممکن است علائم زیر ایجاد شوند: ۴- کمر درد ناگهانی و شدید ۵- بی‌حسی در پاها ۶- اختلال در ادرار کردن و مدفوع کردن علائم ناهنجاری عروقی در مغز نیز ممکن است ناگهانی یا تدریجی رخ بدهند. این علائم معمولاً عبارت‌اند از: ۱- سردرد ۲- گرفتگی گردن ۳- حساسیت به نور ۴- تشنج ۵- فلج اندام‌ها ۶- تاری دید ۷- وز وز گوش و صدا در سر

فیستول شریانی وریدی  AVF   (در ستون فقرات)  فیستول شریانی وریدی یا AVF ناهنجاری نوع ۱ است. این ناهنجاری‌ها، ۷۰ درصد ناهنجاری‌های عروقی ستون فقرات را شامل می‌شوند و در نتیجه یک اتصال غیرطبیعی بین شریان و ورید در پوشش دورال کانال نخاع ایجاد می‌کنند. خدمات تشخیص و درمان AVF   در کلینیک جامع مغز و اعصاب مرتضوی ارائه می شود.

گانگلیوگلیوما گانگلیوگلیوما نوعی تومور غیر معمول و درجه پایین است. یکی از عوارض این نوع از تومور، بیماری صرع است. این نوع از تومور، معمولاً در لوب‌ تمپورال و در سیستم عصبی مرکزی مشاهده می‌شود. زنان و مردان به یک اندازه به این نوع از تومور مبتلا می‌شوند؛ اما نرخ شیوع این تومور در کودکان و جوانان بیشتر است. تومور گانگلیوگلیوما ۱۰ درصد از تومورهای مغزی اولیه در کودکان را شامل می‌شود.  تشخیص گانگلیوگلیوما روش‌های تشخیص این نوع از تومور عبارت‌اند از: رادیوگرافی، CT، MRI. درمان گانگلیوگلیوما رزکسیون موضعی، بهترین گزینه برای درمان این نوع از تومور است؛ پس از درمان، احتمال عود تومور مغزی بسیار کم است.

آپاندیموما تومور مغزی اپاندیموما نوعی  تومور گلیوماست که از سلول‌های اپندیمال ایجاد می‌شوند؛ این سلول‌ها در بطن‌ها و در کانال نخاعی قرار دارند. آپاندیموما یک نوع تومور بسیار نادر است؛ و فقط ۲ تا ۳ درصد تومورهای مغزی را شامل می‌شوند. تشخیص و درمان تومور آپاندیموما با انجام آزمایشاتی طبق نظر پزشک متخصص امکانپذیر است.

درمان تنگی شریان کاروتید روش‌های درمان تنگی شریان کاروتید شامل اندارترکتومی کاروتید (CEA) از طریق جراحی باز و یا آنژیوپلاستی با یا بدون گذاشتن استنت در شریان کاروتید (CAS) از طریق روش آنژیوگرافی به صورت درمان جراحی بسته می‌شود. انتخاب گزینه درمانی توصیه شده توسط پزشک بستگی به درصد باریک شدن شریان کاروتید و شدت علائم بیمار دارد. تغییرات سبک زندگی برای جلوگیری از پیشرفت بیماری شریان کاروتید، تغییر سبک زندگی بسیار مهم است. ترک سیگار، کنترل فشار خون، معاینات منظم، خوردن غذاهای کم چرب و ورزش منظم (حداقل ۳۰ دقیقه در روز و ۴-۶ بار در هفته)، از مهم‌ترین موارد تغییر سبک زندگی هستند. داروها داروها ممکن است بسته به شدت بیماری و همچنین سابقه پزشکی بیمار، تجویز شوند. یکی از رایج‌ترین داروها در درمان تنگی شریان کاروتید، داروهای ضد پلاکت مانند آسپرین است. سایر داروها عبارت‌اند از: کلوپیدوگرل (Plavix)، دی پیریدامول (Persantine)، وارفارین، داروی ضد انعقاد و همچنین فعال کننده پلاسمینوژن بافتی. درمان‌های جراحی به روش باز یا بسته اگر تنگی یا انسداد شدید در شریان کاروتید وجود داشته باشد، ممکن است برای جلوگیری از سکته مغزی در آینده، درمان جراحی پیشنهاد شود. درمان‌های جراحی تنگی شریان کاروتید عبارت‌اند از: اندارترکتومی کاروتید با جراحی باز و یا استنت گذاری کاروتید از طریق جراحی بسته به روش آنژیوگرافی. درمان تنگی کاروتید با آنژیوگرافی در گذشته از طریق جراحی باز عروق کاروتید ترمیم شده و تنگی برطرف می‌شد. راه حل دیگری که امروزه در دسترس می‌باشد، درمان این تنگی‌ها از طریق آنژیوگرافی و بدون نیاز به جراحی باز می‌باشد. از طریق عروق کشاله ران یا مچ دست بیمار وارد عروق تنگ شده و رگ با استفاده از یک بادکنک ویژه به اسم بالون که در قسمت تنگ رگ باد می‌شود، تنگی برطرف می‌شود. در تعدادی از موارد پس از باز کردن رگ با بالون، جهت جلوگیری از تنگی مجدد و باز ماندن رگ، در محل تنگی استنت قرار داده می‌شود و تنگی به طور کامل درمان می‌شود. به این روش  آنژیوپلاستی با یا بدون گذاشتن استنت در شریان کاروتید (CAS) گفته می‌شود.  درمان تنگی کاروتید با جراحی در طول عمر افراد ممکن است به علل مختلف در عروق کاروتید گردن تنگی ایجاد شده و باعث علائم مختلفی از جمله سکته مغزی می‌شود، در نتیجه این تنگی‌ها باید درمان شوند. یکی از درمان‌هایی که برای این امر انجام می‌شود درمان از طریق جراحی به روش اندآرترکتومی (CEA) است. در این روش جدار رگ باز شده و تنگی‌ها و مواد چربی اضافه که در جدار رگ رسوب کرده‌اند خارج شده و رگ ترمیم می‌شود. 

بای پس با جریان بالا (High-Flow By-pass) در موارد نادری از بیماری‌های مختلف مغز، همچون انوریسم‌های بسیار ناموزون و بزرگ، یا در مواقعی که توموری رگ مهمی از مغز را احاطه کرده است و نیاز به برداشتن کامل تومور می‌باشد، و یا در نارسایی‌های شریانی مغزی که خون کافی به مغز نمی‌رسد، به جراحی خاص عروق مغزی به نام بای-پس By-Pass) )، برای رساندن خون مورد نیاز مغز احتیاج است. اگر مقدار خونی که از طریق بای پس به مغز می‌رسد بیش از ۱۰۰ سی‌سی بر ثانیه باشد،‌ به آن بای-پس با جریان بالا اطلاق می‌شود ( High Flow By-Pass ). این نوع بای-پس معمولاً در قسمت شریان‌های کاروتید مغز انجام می‌پذیرد که از طریق استفاده از یک رگ پیوندی، خون خارج مغز را به داخل مغز می‌رساند.   بای پس با جریان پایین  (Low-Flow By-pass) این نوع بای-پس، کمتر از ۱۰۰ سی‌سی در ثانیه خون به مغز می‌رساند. در این مورد معمولاً از رگی که در زیر پوست جمجمه وجود دارد به عنوان رگ دهنده استفاده می‌شود. اگر نیاز به خون برای قسمت قدامی (جلوی) مغز باشد، معمولاً از شریان Superficial Temporal Artery) STA ) به عنوان رگ دهنده، و از قسمتی از شریان MCA ( Middle Cerebral Artery ) به عنوان رگ گیرنده استفاده می‌شود. این نوع بای-پس را STA-MCA By-Pass می نامند. این نوع بای-پس معمولاً در بیماران مویامویا Moya Moya استفاده می شود. اگر نیاز به خون برای قسمت خلفی مغز باشد، معمولاً از شریان OA ( Occipital Artery ) به عنوان رگ دهنده، و PICA ( Posterior Inferior Cerebral Artery ) به عنوان رگ گیرنده استفاده می‌شود. این نوع بای-پس را OA-PICA By-Pass می نامند. در موادر نادر PICA-PICA By-Pass برای رساندن خون به ساقه مغز استفاده می شود. 

تومورهای ستون فقرات تومور ستون فقرات، مجموعه ای از سلول‌ها و رشدهای غیرطبیعی در داخل یا اطراف ستون فقرات است. تومورهای ستون فقرات می‌توانند در استخوان‌ها، اعصاب و سایر بافت‌های تشکیل دهنده ستون فقرات ایجاد شوند. اکثر تومورهای ستون فقرات متاستاتیک هستند؛ به این معنی که به شکل سرطان در قسمت‌های مختلف بدن پخش می‌شوند.  اکثر تومورهایی که از ستون فقرات و یا قسمت‌های دیگر بدن شروع می‌شوند، تومورهای اپیدورال هستند. تومورهای اپیدورال، در استخوان‌های ستون فقرات رشد می‌کنند. همزمان با رشد، می‌توانند طناب نخاعی، ریشه‌های عصبی و مایع نخاعی را فشرده کنند. همانطور که مهره‌ها با رشد تومور ضعیف می‌شوند، ممکن است باعث شکستگی ستون فقرات و سایر آسیب‌های عصبی نیز شوند. به طور کلی، اولین علامت تومور ستون فقرات دردی است که به دلیل فشار و ضعف ناشی از تومور احساس می‌شود. نوع درد می‌تواند اطلاعات مهمی در مورد تومور و شدت آن ارائه دهد. انواع تومورهای ستون فقرات دو نوع تومور ستون فقرات وجود دارد: اولیه و ثانویه. اولیه تومورهای اولیه ستون فقرات، از داخل یا اطراف ستون فقرات منشأ می‌گیرند. تقریباً ۱۰ درصد از تومورهای نخاعی، تومورهای اولیه هستند. تومورها می‌توانند خوش خیم (غیر سرطانی) یا بدخیم (سرطانی) باشند. ثانویه تومور ثانویه یا متاستاتیک ناشی از سرطان ستون فقرات است؛ که از قسمت دیگری از بدن منشأ می‌گیرد. این یک تومور بدخیم است و بر اساس محل آن در ستون فقرات (گردن ، قفسه سینه، کمر یا ساکروم) طبقه بندی می‌شود. انواع سرطان‌هایی که اغلب منجر به تومور ستون فقرات می شوند عبارت اند از: سرطان ریه، سرطان سینه، سرطان پروستات، سرطان تیروئید، سرطان کلیه. علل تومورهای ستون فقرات چیست؟ دانشمندان هنوز نمی‌دانند دقیقاً چه چیزی باعث تومورهای ستون فقرات می شود. افرادی که دارای برخی اختلالات ایمنی یا شرایط ژنتیکی هستند، مانند نوروفیبروماتوز ۲، بیشتر از افراد دیگر در معرض ابتلا به تومورهای ستون فقرات هستند. محل تومور ستون فقرات نوع درد ناشی از تومور ستون فقرات، ممکن است اطلاعات مهمی در مورد تومور، محل و شدت آن ارائه دهد؛ اما از این اطلاعات برای تشخیص استفاده نمی‌شود. دردی که در هنگام نشستن یا ایستادن احساس می‌شود، معمولاً به این معنی است که تومور باعث ضعف یا بی ثباتی در استخوان‌های ستون فقرات شده است. دردی که در شب یا صبح زود با حرکت بهتر می‌شود، اغلب اولین علامت تومور است. این درد به این دلیل است که تومورها التهاب زیادی ایجاد می‌کنند و در نتیجه، غده فوق کلیوی هنگام خواب استروئید نمی‌سازد. تومورهای ستون فقرات که به اعصاب اصلی نزدیک هستند، می‌توانند توانایی آنها را برای انتقال پیام بین بدن و مغز مختل کنند؛ این موضوع می‌تواند باعث علائم عصبی شود، از جمله: ۱- ضعف، گزگز، یا بی‌حسی در هر دو پا یا بازو ۲- اختلال در راه رفتن یا حفظ تعادل ۳- اختلالات حسی ۴- از دست دادن کنترل روده و مثانه تشخیص تومور ستون فقرات اگر فردی مشکوک به تومور ستون فقرات باشد، ابتدا معاینه ای پزشکی برای ارزیابی و درک علائم فرد انجام می‌شود. سپس، از فناوری‌های تصویربرداری پیشرفته برای شناسایی اندازه و محل تومور استفاده خواهد شد. این کار، کمک می کند تا موثرترین استراتژی درمانی تعیین شود. آزمایش‌های تصویربرداری زیر معمولاً برای تومورهای ستون فقرات استفاده می شود: تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) این روش، مطمئن ترین روش برای تشخیص تومورهای ستون فقرات است. MRI  می‌تواند حتی اگر درد یا علائم عصبی دیگر وجود نداشته باشد، فشرده شدن نخاع را شناسایی کند و اغلب بین ضایعات بدخیم و خوش خیم نیز تمایز قائل می‌شود. توموگرافی کامپیوتری (CT) این اسکن‌ها از چندین اشعه ایکس برای تعیین اندازه و محل تومور و ارزیابی کیفیت استخوان‌های ستون فقرات استفاده می کنند. این کار به تعیین مرحله (جدی بودن) تومور و متاستاز (گسترش) تومور کمک می‌کند. اشعه ایکس عکس‌ برداری با اشعه ایکس، می‌تواند مهره خاصی که نخاع شما را فشرده می‌کند شناسایی کند. عکس‌ برداری با اشعه ایکس می‌تواند در طول درمان به پزشک کمک کند تا محل قرارگیری میله‌ها و پیچ‌های پدیکول را که برای تثبیت ستون فقرات استفاده می‌شود، ارزیابی کند. توموگرافی پوزیترون (PET)  PET می‌تواند متاستازهای ستون فقرات را غربالگری کند و به تشخیص ضایعات بدخیم و خوش خیم استخوان کمک کند. قبل از شروع این اسکن، مقدار کمی قند رادیواکتیو به داخل سیاهرگ تزریق می‌شود. از آنجایی که سلول‌های سرطانی قند را سریع تر از سلول‌های طبیعی جذب می کنند، در اسکن ظاهر می شوند. میلوگرافی رادیولوژیست پس از تزریق یک رنگ در حفره مایع نخاعی، از ناحیه آسیب دیده عکسی با اشعه ایکس می‌‌گیرد. این تصویر طرح کلی تومور را نشان می‌دهد و می‌تواند به هدایت پرتوهای تابشی در طول پرتودرمانی کمک کند. قبل از انجام  پرتودرمانی با دوز و دقت بالا و قبل از جراحی رادیوتاکتیک استریوتاکتیک، اغلب از میلوگرافی استفاده می‌شود. درمان تومور ستون فقرات روش‌های مختلفی برای درمان تومورهای ستون فقرات وجود دارد. روش مناسب برای هر بیمار بستگی به محل قرارگیری تومورها و گسترش بیماری دارد. می‌توان از ترکیبی از درمان‌ها از جمله جراحی و پرتودرمانی استفاده کرد. آستروسیتوم / گلیوم این نوع تومور به ۴ درجه تقسیم می‌شود و مشابه این گروه از تومورهای مغزی می‌باشد. گروه ۱ خوش‌خیم، و گروه ۲ تا ۴ به ترتیب بدخیم هستند. درمان این گروه جراحی می‌باشد. به دلیل استقرار تومور در نخاع پرتودرمانی ریسک زیادی برای ضایعات نخاعی دارد.  پلاسماسیتوما به رشد غیر طبیعی سلول‌های پلاسما، پلاسماسیتوما گفته می‌شود. سلول‌های پلاسما (گلبول سفید)، در مغز استخوان قرار دارند و نقش اصلی را در دفاع از بدن در برابر حمله میکروب‌ها دارند. وقتی سلول‌های پلاسما سرطانی شوند، دیگر نمی‌توانند از بدن محافظت کنند.  پلاسماسیتوما، می‌تواند باعث ایجاد اختلالاتی در ستون فقرات شود. این بیماری، از فعالیت سلول‌های تقویت کننده استخوان جلوگیری می‌کند و به حل شدن استخوان (نرم و ضعیف شدن استخوان) کمک می‌کنند؛ که این موضوع باعث ایجاد پوکی استخوان می‌شود. تومور نخاع تومور طناب نخاعی توده‌ای از سلول‌های غیر طبیعی است؛ که درون و یا اطراف ستون فقرات رشد می‌کنند. تومورهای نخاع می‌توانند در استخوان، اعصاب و سایر بافت‌های تشکیل دهنده ستون فقرات پیشرفت کنند. بیماری‌های مرتبط با تحلیل رفتگی نخاع بیماری مرتبط با تحلیل رفتگی نخاع، می‌تواند بر روی قفسه سینه، کمر و یا ستون فقرات تأثیر کند و معمولاً با بالاتررفتن سن تشدید می‌شود. این یک بیماری مزمن است که می‌تواند انواع متفاوتی از خود نشان دهد؛ از نوع بدون علائم اولیه گرفته تا نوع حاد و شدید آن.  بیماری‌های مرتبط با تحلیل رفتگی نخاع شامل این موارد می شوند: فتق دیسک کمر، آسیب حاد نخاعی، تنگی کانال نخاعی و بیماری‌های مرتبط با تحلیل رفتگی دیسک. بیماری های نخاعی - عروقی ناهنجاری‌های نخاعی- عروقی، مشکلات مرتبط با عروق خونی هستند. این دسته از اختلالات نخاعی – عروقی شامل دی اِی وی اِف ها (DAVF) ، ناهنجاری‌های شریانی وریدی نخاع و ناهنجاری‌های کاورنوس می‌شوند. مکان‌ آسیب نخاعی طناب نخاعی چهار بخش دارد: گردنی، سینه ای، کمری و ساکرال (خاجی). هر بخش از ستون فقرات از گروه‌های مختلف اعصابی که بدن را کنترل می کنند، محافظت می‌کند. انواع و شدت آسیب‌های نخاعی می‌تواند به قسمتی از ستون فقرات که آسیب دیده، بستگی داشته باشد. آسیب‌های نخاعی گردنی آسیب‌های نخاعی گردن، ناحیه سر و گردن بالای شانه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این شدیدترین سطح آسیب نخاعی است. آسیب‌های شایع ستون فقرات گردنی عبارت اند از: شکستگی‌های  C1، شکستگی‌های C2 و شکستگی‌های جلاد (شکستگی جلاد شکستگی در مهره دوم گردن است). آسیب‌های نخاعی کمری آسیب های نخاعی کمری روی باسن و پاها تأثیر می‌گذارد. افراد با این سطح از آسیب نخاعی ممکن است به ویلچر یا راه رفتن با بریس نیاز داشته باشند. آسیب‌های نخاعی سینه‌‌ای صدمات طناب نخاعی قفسه سینه روی قسمت بالایی قفسه سینه، وسط کمر و عضلات شکم تأثیر می گذارد.  شوانوم   شوانوم یک تومور معمولاً خوش‌خیم است که از اعصاب نخاعی منشا می‌گیرد. در بعضی موارد تومور در داخل کانال نخاع قرار دارد. در بعضی موارد نیز تومور در قسمتی از عصب که در خارج از نخاع است قرار گرفته، و در بعضی موارد نادر، تومور در امتداد عصب، از نقطه شروع عصب از نخاع و به بیرون کانال نخاع قرار دارد که به این نوع تومور اصطلاحاً Dumpbell اطلاق می‌شود. این تومور قابل جراحی است.  کوردوما تومور کوردوما، یک سرطان از نوع بافت است؛ که در داخل ستون فقرات رشد می‌کند. این تومور، معمولاً در نزدیک استخوان جمجمه و دنبالچه قرار دارد؛ اما می‌تواند در هر جای دیگری از ستون فقرات یافت شود. تومور کوردوما، از سلول‌هایی که قبل از تولد در رشد ستون فقرات تأثیر داشتند، بوجود می‌آید. به سلول‌های تولید کننده تومور کوردوما، نوتوکورد می‌گویند.  پس از تولد، اگر سلول‌های نوتوکورد نابود نشوند، تومور کوردوما ایجاد خواهد شد. تومور کوردوما، ممکن است به دیگر قسمت های بدن انتقال پیدا کند؛ که شایع ترین مکان‌ها، ریه، کبد و غدد لنفاوی هستند. انواع کوردوما تومور کوردوما به سه نوع کوردوما معمولی، کوردوما تمایزنیافته و کوردوما با تمایز ضعیف تقسیم بندی می‌شود. کوردوما معمولی رایج ‌ترین نوع کوردوما، کوردوما معمولی است. کوردوما کندروید، یکی از مدل‌های کوردوما معمولی است. کوردوما تمایزنیافته این نوع از کوردوما، نادرترین نوع کوردوما است؛ که در پنج درصد یا کمتر از پنج درصد بیماران رخ می‌دهد. کوردوما تمایز نیافته، ترکیبی از سلول‌های کوردوما معمولی براکیوری و سلول‌های سارکومی که براکیوری را بیان نمی‌کنند، هستند.  کوردوما با تمایز ضعیف یکی از ویژگی‌های اصلی کوردوما با تمایز ضعیف، حذف ژن SMARCB 1 یا INI 1 است. افرادی که مبتلا به تومورهای قاعده جمجمه و دهانه رحم هستند، بیشتر احتمال دارد که به این تومور مبتلا شوند.  تومور کرودوما چقدر شایع است؟ نرخ شیوع این نوع از تومور، بسیار پایین است؛ از هر یک میلیون نفر، یک نفر در سال به تومور کوردوما مبتلا می‌شود. از آنجایی که این تومور به کندی رشد می‌کند، علائم این بیماری معمولاً در سنین ۵۰ تا ۶۰ سالگی نمایان می‌شوند. علائم تومور کوردوما تومور کوردوما در حین رشد در ستون فقرات، می‌تواند بر مغز و اعصاب فشار بیاورد. فشار وارد بر مغز و اعصاب، باعث ایجاد درد و مشکل‌های عصبی در مغز و نخاع می‌شود.  از علائم تومور کوردوما می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: ۱- گزگز، بی‌حسی، ضعف ۲- اختلال در کنترل مثانه و روده ۳- اختلالات جنسی ۴- اختلالات بینایی ۵- اختلالات غدد درون ریز و مشکلات بلع تشخیص تومور کوردوما از روش‌های تشخیص تومور کوردوما، می‌توان به تصویربرداری و بیوپسی اشاره کرد.  تصویربرداری وقتی که فردی علائم تومور کوردوما را داشته باشد، به کمک MRI از ستون فقرات بیمار تصویر گرفته می‌شود؛ تا اندازه و محل قرارگیری تومور مشخص شود.  بیوپسی برای تشخیص این موضوع که تومور از نوع کوردوما است یا خیر، بیوپسی انجام می‌شود. در این روش، نمونه کوچکی از تومور توسط سوزن گرفته می‌شود و با قراردادن سلول‌ها زیر میکروسکوپ، نوع تومور مشخص می‌شود.  درمان تومور کوردوما بهترین روش درمانی تومور کوردوما، عمل جراحی است. روش دیگر پرتو درمانی است؛ که هم می‌تواند بعد از عمل جراحی و هم به عنوان یک روش درمانی جداگانه، برای بیماران تجویز شود. لایپوم غده چربی خوش‌خیم نخاع را لایپوم می‌گویند. در بسیاری از موارد لایپوم با سندورم تتردکورد همراه بوده و باعث اسکولیوز می‌شود. جراحی لایپوم نخاعی، فقط موقعی نیاز است که به نخاع فشار آورد و باعث علائم عصبی باشد.  مننژیوم مننژیوم ستون فقرات معمولاً در داخل ستون فقرات و در داخل لایه محیطی نخاع ولی خارج از نخاع می‌باشد. این بیماری در بانوان شایع‌تر است. به دلیل فشار آوردن به نخاع قابل جراحی و درمان می‌باشد. اکثر مننژیوم‌ها خوش‌خیم هستند. 

گلیوبلاستوما مولتی فرم (GBM) کارموستین مولتی فرم (GBM)، شایع‌ترین تومور بدخیم مغزی اولیه است. گلیوبلاستوما از تومورهای درجه IV است. تومور گلیوبلاستوما مولتی فرم نوعی آستروسایتوم است و در سلول‌هایی به نام آستروسایت‌، ایجاد می‌شود. آستروسایت‌ها به حمایت از سلول‌های عصبی و حمل مواد مغذی به آنها کمک می‌کنند. گلیوبلاستوما به ندرت متاستاز می‌دهد و به ندرت نیز درمان می‌شود. درمان مؤثر و سریع، می‌تواند به بسیاری از افراد کمک کند تا با کنترل رشد تومور، عمر طولانی تری داشته باشند. اگرچه اکثر بیماری  گلیوبلاستوما  تقریبا به طور انحصاری در مغز رخ می‌دهند،  اما آن‌ها همچنین می‌توانند در ساقه مغز، مخچه و نخاع ظاهر شوند. ۶۱٪ از گلیوم اولیه در چهار لوب مغز رخ می‌دهد:  فرونتال ۲۵٪ تمپورال ۲۰٪ جداری ۱۳٪ پس سری ۳٪ شواهد نشان می‌دهد که GBM ممکن است از چندین نوع سلول با ویژگی‌های مشابه سلول‌های بنیادی عصبی ناشی شوند. علم مدرن مغز دریافته است که تفاوت های ژنتیک بسیاری بین انواع گلیوبلاستوم ها وجود دارد که در طولانی تر شدن عمر بیمار تاثیر دارند . مهمترین آنها MGMT Promotor Methylation ، IDH1/2 ، P53 ، EGFR-Receptor میباشند.  وجود MGMT Promotor Methylation در تومور ، عمر متوسط بیمار را دوبرابر میکند زیرا حساسیت تومور را به شیمی درمانی زیاد میکند. گروهی از گلیوبلاستوما از گلیوم های درجه پایینتر به گلیوبلاستوما تبدیل میشوند که معمولا در افراد مسنتر شایع است. گروه دیگری از گلیوبلاستوما ، از اول گلیوبلاستوما هستند که معمولا در بیماران جوانتر شایع هستند و رشد سریعتری دارند علائم گلیوبلاستوما ۱- اختلال در تعادل و راه رفتن ۲- نوسانات خلقی ۳- اختلال در تکلم ۴- اختلالات حافظه ۵- تشنج ۶- تغییر حس ۷- اختلال در تمرکز ۸- اختلال در بینایی ۹- ضعف بسیاری از علائم GBM به آرامی ایجاد می‌شوند و به تدریج با گذشت زمان بدتر می‌شوند. این علائم در ۲۵٪ از بیماران ظاهر می‌شود و می‌تواند در مراحل بعدی بروز کند.  تشخیص گلیوبلاستوما تصویر برداری تشخیص اولیه ممکن است شامل توموگرافی کامپیوتری (CT) یا رزونانس مغناطیسی باشد. در MRI رنگی ، تقریبا همه GBM ها با کنتراست گادولینیوم افزایش می‌‎یابند و نشان می‌دهند توده ای با شکل نامنظم با حلقه‌ای متراکم از افزایش و مرکز نکروتیک، یک ویژگی بارز GBM است. وجود نکروز برای تشخیص  گلیوبلاستوما  مورد نیاز است. درمان گلیوبلاستوما درمان GBM تازه تشخیص داده شده نیاز به یک رویکرد چند رشته‌ای دارد. استاندارد فعلی درمان شامل حداکثر برداشتن جراحی ایمن ، با یا بدون جراحی هوشیار مغز بسته به مکان تومور، و به دنبال آن پرتو درمانی همزمان با شیمی درمانی تموزولوماید (TMZ)، یک عامل شیمی درمانی آلکیله کننده خوراکی می باشد. برای عود تومور ، به غیر از جراحی گلیوبلاستوما،  میتوان از داروی  bevacizumab که از رشد عروق تومور جلوگیری میکنند استفاده کرد. در بعضی موارد، پس از برداشتن تومور، میتوان قرص های حاوی شیمی درمان کارموستین را در محل برداشت تومور برای جلوگیری از عود تومور استفاده کرد. رژیم غذایی کتوژنیک برای بیماران توصیه میشود. میدان های الکتریکی متناوب با شدت کم از طریق چسب های خاص که بر روی پوست و در محل حذف تومور قرار میگیرند میتوانند از شدت عود تومور بکاهند. این نوع درمان Tumor Treating Fields (Novocure ) نامیده میشود.

کرانیوفارنژیوم کرانیوفارنژیوم، یک تومور نادر سر است؛ که البته از نوع خوش خیم است. این تومور، از بقایای سلول‌های دوران جنینی ایجاد می‌شود. کرانیوفارنژیوم، بیشتر در کودکان ۵ تا ۱۰ ساله و در بزرگسالان ۵۰ تا ۷۵ ساله دیده می‌شود. غده هیپوفیز و هیپوتالاموس، نقش در تولید هورمون‌های متعدد دارند؛ که این هورمون‌ها، تولید هورمون در سایر غدد بدن را تنظیم می‌کنند. تومور کرانیوفارنژیوم، بر تولید هورمون در قسمت‌های مختلف بدن تأثیر می‌گذارد.  انواع کرانیوفارنژیوم کرانیوفارنژیوم دو نوع دارد: کرانیوفارینژیوما adamantinomatous معمولاً در کودکان دیده می‌شود. کرانیوفارینژیوما پاپیلاری در بزرگسالان دیده می‌شود. تشخیص کرانیوفارنژیوم برای تشخیص این نوع تومور، از آزمایشات تصویربرداری مثل MRI استفاده می‌شود. روش تشخیصی دیگر، توموگرافی کامپیوتری (CT) است. درمان کرانیوفارنژیوم درمان کرانیوفارنژیوم ، به تشخیص زودهنگام بستگی دارد. اگر این تومور به موقع تشخیص داده شود، با عمل جراحی برداشته می‌شود؛ البته بعضی از افراد علاوه بر جراحی کرانیوفارنژیوم ، نیاز به مصرف طولانی مدت داروهای جایگزین هورمونی دارند. هم چنین با توجه به نظر پزشک کرانیوفارنژیوم ، بعضی از افراد پس از عمل جراحی، نیاز به پرتو درمانی دارند؛ زیرا برداشتن کامل تومور، در بعضی افراد مشکل زا است. داشتن رژیم غذایی مناسب و انجام ورزش منظم نیز، در درمان این تومور حائز اهمیت هستند.  علائم کرانیوفارنژیوم یکی از بارزترین علائم این تومور مغزی، چاقی است. اختلالات بینایی، اختلالات شخصیتی و اختلالات تمرکز و حافظه از دیگر علائم این تومور هستند؛ که ممکن است پس از عمل جراحی نیز بهبود نیابند. از دیگر علائم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: دیابت بی مزه اختلالات رشد در کودکان کوتاهی قد اختلالات خوردن پوکی استخوان افزایش یا کاهش موهای زائد

شوانوم وستبولار / دهلیزی (نوروم آکوستیک) یکی از تومورهای خوش خیم عصب هشتم جمجمه‌ای، تومور مغزی نوروم آکوستیک (سی پی انگل) یا شوآنوم وستیبولار است. تومور نوروم آکوستیک معمولاً از سلول‌های بالایی عصب جمجمه‌ای به وجود می‌آید و فشار زیادی به اعصاب مخچه وارد می‌کند.  انواع تومور نوروم آکوستیک تومور نوروم آکوستیک در انواع متناوب و ارثی رخ می‌دهد. اکثر بیماران مبتلا به نوروم آکوستیک، به نوع متناوب مبتلا هستند. سندرم ارثی نوروم آکوستیک، نوروفیبروماتوزیس نوع دوم نامیده می‌شود. ۵ درصد از بیماران مبتلا به نوروم آکوستیک، زمینه‌های ارثی دارند. علل تومور نوروم آکوستیک علت بروز تومور نوروم آکوستیک، نامشخص است. طبق تحقیقات انجام شده،  یکی از دلایل  تشخیص تومور نوروم آکوستیک ، قرار گرفتن طولانی مدت در معرض پارازیت تلفن همراه است. درمان نوروم آکوستیک برای درمان تومور نوروم آکوستیک، سه روش متداول وجود دارد؛ که عبارت‌اند از: ۱- معاینه مستمر ۲- جراحی ۳- پرتو جراحی با توجه به وضعیت تومور، عملکرد اعصاب صورت بیمار و سلامت شنوایی، پزشک تشخیص می‌دهد که از چه نوع درمانی استفاده کند. اگر بیمار مبتلا به نوروم آکوستیک خفیف باشد، لازم است تا هرسال برای بررسی وضعیت تومور، تصویربرداری انجام شود. سپس با توجه به سایز تومور نوروم آکوستیک، نوع درمان مشخص خواهد شد. پرتوجراحی در پرتوجراحی، تومور نوروم آکوستیک را با پرتوهای همگرا با انرژی بالا هدف گذاری می‌کنند. به کمک پرتو جراحی، رشد تومور کنترل می‌شود؛ به این معنی که رشد تومور یا کاهش می‌یابد یا متوقف می‌شود. اگر این نوع از درمان طولانی شود عوارض زیر را به همراه خواهد آورد: ۱-  نکروز مغز( بافت مردگی مغز) ۲-  آسیب به اعصاب جمجمه ۳- گلیوبلاستوم مولتی فرم یا گلیوبلاستوما جراحی تومور نوروم آکوستیک اکثر افراد مبتلا به نوروم آکوستیک، به کمک جراحی درمان می‌‎شوند. به کمک جراحی، کوچک‌ترین تومور هم مشخص می‌شود و برداشته می‌شود. نوع جراحی بستگی به مکان و هم‌ چنین اندازه تومور دارد. معمولاً با جراحی، برداشتن کامل تومور امکان پذیر است. عمل جراحی تحت بیهوشی کامل انجام پذیر خواهد بود. اگر پزشک تشخیص دهد که جمجمه نیاز به باز شدن دارد، در نتیجه موی سر را می‌تراشند. جدیداً این جراحی کمی متفاوت انجام می‌شود؛ شکافی بسیار کوچک در جمجمه و در نزدیکی گوش ایجاد می‌کنند. برای برداشتن تومور نوروم آکوستیک، باید رگ‌ها، اعصاب و تومور بیمار به کمک آندوسکوپی کاملاً ارزیابی شوند، که تومور بدون آسیب رساندن به بافت‌های دیگر برداشته شود.

تومورهای قاعده جمجمه به تومورهایی که در بافت استخوانی جمجمه (قسمت پوشاننده مغز) رشد می‌کنند، تومورهای قاعده جمجمه می‌گویند. این تومورها زیر مجموعه‌ای از تومورهای مغزی هستند و می‌توانند خوش خیم و یا بدخیم باشند. عموماً تومورهای خوش خیم ابعاد کوچکی دارند، اما می‌توانند به اندازه ای رشد کنند که باعث بروز علائم در فرد شوند. این تومورها در ناحیه خاصی از مغز دیده می‌شوند. قاعده جمجمه سه بخش اصلی دارد: حفره جمجمه بالایی، حفره جمجمه میانی و حفره جمجمه پشتی. این تومورها همچون سایر بیماری‌های مغز و اعصاب، بر اساس نوع تومور و محل بروز آن در قاعده جمجمه، دسته بندی می‌شوند. خدمات تشخیص و درمان تومورهای قاعده جمجمه در کلینیک جامع مغز و اعصاب مرتضوی ارائه می شود. بخش‌های قاعده جمجمه حفره جمجمه بالایی این بخش در بردارنده حدقه و کاسه چشم و سینوس‌ها است. تومورهای قاعده جمجمه ای که در این محل شکل می گیرند شامل نوروبلاستومای بویایی، سرطان سینوس پارانازال و مننژیوما هستند. حفره جمجمه میانی این بخش دربردارنده غده هیپوفیز در زین ترکی (سلا تورسیکا) است. تومورهای این بخش شامل تومور کرانیوفانژیوما، آدنوم هیپوفیز و کیست رتکه می‌شود.  حفره جمجمه پشتی این قسمت، بخش پشتی مغز است و تومورهای این ناحیه شامل مننژیوما، آکوستیک نوروما، کوندروسارکوما، کوردوما و تومورهای اپیدرمویدی می‌شود. انواع تومورهای قاعده جمجمه تومور عصب شنوایی کندروما تومور کندروسارکوم تومور استخوان همانژیوپری سایتوما مننژیوما تومورهای متاستازی مغز آنژوفیبرومای نازوفارینکس نوروفیبروما سرطان حفره مخاطی بینی اوستئوما سرطان سینوس‌ها ضایعات اپکس پتروس

تومور اپیدرموئید این نوع تومور دارای بقایای پوستی و ترشحات غدد در داخل خود می باشد و معمولا در قسمت های جانبی مغز و قاعده جمجمه است. و می تواند بر ساختارهای مغزی فشار وارد می‌کنند. این تومورها، با بافت پوششی چند لایه پوشیده شده‌اند.  علل تومور اپیدرموئید تجمع بقایای پوستی و ترشحات غده در یک مدت زمان طولانی، علت اصلی ایجاد این تومور است.  علائم تومور اپیدرموئید علائم این نوع از تومور به محل قرارگیری آن بستگی دارد. اگر تومور در بالای قاعده جمجمه قرار داشته باشد، علائم شامل موارد زیر می‌شوند: ۱- اختلالات بینایی ۲- اختلالات هورمونی ۳- تشنج اگر تومور در بطن‌های مغز وجود داشته باشد، علائمی چون کمردرد و پادرد را به همراه خواهد داشت. تشخیص تومور اپیدرموئید اولین مرحله تشخیص، معاینات بدنی است. مرحله دوم، انجام آزمایش‌های تصویربرداری (MRI و سی تی اسکن) است. درمان تومور اپیدرموئید تنها روش درمان این تومور، جراحی است؛ که بنا به تشخیص جراح تومور اپیدرموئید می تواند شامل جراحی آندوسکوپیک آندونازال، جراحی Neuroendoport و جراحی باز قاعده جمجمه باشد. بهبود کامل ۴ تا ۸ هفته بعد از عمل جراحی تومور اپیدرموئید امکان پذیر خواهد بود. 

تومورهای متاستاتیک مغز تومورهای متاستاتیک مغز در اثر گسترش سلول‌های سرطانی از قسمت‌های مختلف بدن به مغز ایجاد می‌شوند. نرخ شیوع تومورهای متاستاتیک مغز، پنج برابر بیشتر از سایر تومورهای مغزی است. این تومورها رشد سریعی دارند و باعث از بین رفتن بافت‌های نرم مغز می‌شوند؛ و بیشتر در بخش قشری مغز، مخچه و ساقه مغز ایجاد می‌شوند. این بیماری بیشتر در افراد بالای ۶۵ سال رخ می‌دهد. علائم تومورهای متاستاتیک مغز ۱- اختلال در تعادل ۲- ضعف ۳- سردرد ۴- اختلال در گفتار ۵- تغییرات شخصیتی تشخیص تومورهای متاستاتیک مغز روش‌های تشخیصی تومورهای متاستاتیک (متاستاز) شامل بررسی سابقه پزشکی، معاینات فیزیکی وعصبی، آزمایش خون، MRI، بیوپسی و CT می‌شود. درمان تومورهای متاستاتیک مغز عمل جراحی، رادیو سرجری، شیمی درمانی و تست مولکولی، از روش‌های درمان تومورهای متاستاتیک مغز هستند. 

علائم تنگی شریان کاروتید تنگی شریان کاروتید در برخی موارد می‌تواند بدون هیچ علامتی باشد. اگر تنگ شدن شریان‌های کاروتید به اندازه‌ای جدی باشد که جریان خون به مغز را مسدود کند، می‌تواند باعث سکته خفیف و گذرا که به آن حمله ایسکمیک گذرا (TIA) می‌گویند، تا یک سکته مغزی تمام عیار و وسیع شود.  علائم تنگی شریان کاروتید شامل موارد زیر هستند: ۱- محدودشدن میدان دید یا تاری دید ناگهانی ۲- ضعف یا بی‌حسی ناگهانی یک طرف صورت یا قسمت‌های دیگر بدن ۳- اختلال در صحبت کردن ۴- گیجی ۵- سرگیجه یا اختلال در حفظ تعادل ۶- سردرد شدید ۷- اختلال در بلعیدن ۸- فلج یک سمت بدن ۹- کاهش هوشیاری

تشخیص تنگی شریان کاروتید وجود صدای سریع غیرطبیعی که برویت نامیده می‌شود، ممکن است نشان دهنده بیماری شریان کاروتید باشد. برویت‌ها همیشه هنگامی که انسداد وجود دارد، شنیده نمی‌شوند و از طرفی ممکن است حتی زمانی که انسداد جزئی باشد، شنیده شوند. تست‌های تشخیص بیماری تنگی شریان کاروتید عبارت‌اند از: سونوگرافی دوبلکس کاروتید این سونوگرافی رایج ترین روش تشخیصی برای ارزیابی وجود بیماری شریان کاروتید است؛ و روشی از تصویربرداری است که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای مشاهده شریان‌های کاروتید استفاده می‌کند؛ تا مشخص شود که آیا تنگی وجود دارد یا خیر، و از طریق دستگاه سونوگرافی انجام شده و در دسترس‌تر از سایر روش‌ها می‌باشد. البته این روش حساسیت کمتری نسبت به بقیه روش‌ها جهت تشخیص دارد. آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRA) این تست از یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای ارائه تصاویری از شریان‌های کاروتید استفاده می‌کند و می‌تواند اطلاعاتی را ارائه دهد که نمی‌توان از اشعه ایکس، سونوگرافی یا سی تی اسکن به دست آورد. این روش توسط دستگاه MRI انجام شده و فاقد اشعه آسیب رسان بوده و دقت خوبی در تشخیص تنگی کاروتید دارد. آنژیوگرافی کاروتید در این روش کاتتری (لوله نازک و انعطاف‌پذیر) در یک رگ خونی در بازو یا پا قرار داده می‌شود و با کمک یک دستگاه مخصوص، اشعه ایکس به شریان‌های کاروتید هدایت می‌شود و از این طریق به طور دقیق کلیه عروق گردن و مغز مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. این روش دقیق‌ترین روش در ارزیابی میزان تنگی در کاروتید بوده و در حین انجام این عمل می‌توان همزمان در صورت شدید بودن تنگی رگ، از طریق انجام آنژیوپلاستی تنگی را درمان کرد.  توموگرافی کامپیوتری اگر احتمال وقوع سکته مغزی یا TIA وجود داشته باشد، ممکن است سی تی اسکن مغز انجام شود. در طی سی تی اسکن، اشعه ایکس از بدن عبور می‌کند و توسط آشکارسازهای موجود در اسکنر، که تصاویر سه بعدی را روی صفحه کامپیوتر تولید می‌کند، تصویر گرفته می‌شود.